چکیده:
میدانیم که در شعر فارسی دری، 10 قالب شعری عرصه هنرنمایی سخنوران توانای پارسیگوی در بیش از هزار سال بوده است، اما هم از نظر حجم و کمیت و هم از حیث دلنشینی و کیفیت این قالبها در یک ردیف نیست و چند قالب شعری، بیش از دیگر قالبها ارزش شعر فارسی را نمایان ساخته است. از میان آن چند قالب «مثنوی» و «غزل» جایگاهی ویژه دارد.
مولانا در این دو عرصه شهرتی تمام یافت و با سرودن مثنوی و غزلیات شمس بدین دو قالب شعری، اعتباری خاص بخشید.
It is known that in Persian poetry 10 verse forms have been used by the outstanding composers of the Persian poetry for more than a thousand year, but in terms of volume and quantity, and also in terms of quality and pleasantness they are not of the same rank and some more than others reveal the true value of Persian poetry. Masnavi and Ghazal within all verse forms are of particular importance.
Moulana acquired his fame in these two realms and with the composition of Masnavi and Ghazaliat Shams in these genres, gave special credit to them.
خلاصه ماشینی:
به عبارت دیگر می توان گفت همۀ انواع قالب های شعر فارسی با گذشت زمـان راه کمال پیمود، هم قصیده، هم رباعی و هم غزل که بعدها از قصیده جدا شد، کمال یافـت ، اما مثنوی حماسی فردوسی در همان آغاز چنان در اوج بود که بعـد از او هـیچ شـاعری دستش به طاق رفیع حماسۀ فردوسی نرسید و بزرگانی دیگـر چـون سـنائی و مولـوی و سعدی و نظامی که مثنویهای بسیار فاخر سـاختند، موضـوع اثرشـان بـا شـاهنامـه کـه حماسه و تاریخ بود، متفاوت بود.
پس آنچه دربارۀ فردوسی و شاهنامۀ او گفته اند و از این پس خواهند گفت مبالغـه و اغراق نیست ، بلکه هر پژوهندهای گوشه ای از اهمیت کـار فردوسـی را کاویـده اسـت و همۀ این کاوشها علاوه بر افتخارات فردوسی و اثر او، به طور غیرمستقیم افتخاری بـرای قالب «مثنوی» در شعر فارسی است که اگر از جهت محتـوا کسـی بعـد از فردوسـی بـر ارزش حماسه سرایی او نیفزوده، لـیکن از حیـث قالـب مثنـوی، بزرگـانی چـون مولانـا و سعدی و نظامی و پیروان آنان بر افتخارات این قالـب افـزودهانـد و پـس از فردوسـی ، از حیث مثنویسرایی ، مولانا جلالالدین نامورترین ایشان است که نـام کتـاب او «مثنـوی معنوی» است و هر ایرانی آشنا به شعر و ادب هرگـاه واژۀ «مثنـوی» را بـه طـور مطلـق 4 بگوید یا بشنود، مثنوی مولوی متبادر به ذهن و خاطر اوست .