چکیده:
دست نویس مصور شاهنامه، موسوم به شاهنامهکوچک دوم، نسخه ای، پراکنده و ناقص از شاهنامه فردوسی است که بر اساس برگ های مصور موجود ازآن و نیز 3 دست نویس مشابه دیگر به سده 8 هجری قمری و کتابت در بغداد منسوب شده است؛ و بر همین اساس به عنوان اولین دست نویس مصور شاهنامه تا به امروز محسوب می شود. از این دست نویس 285 برگ در قالب میکروفیلم موجود بوده که متشکل از51 برگ مصور و 234 برگ غیر مصور است. مطابق بازسازی رایانه ای که بر روی این دست نویس انجام پذیرفته، بنظر می رسد که این دست نویس در اصل از یک ساختار 2جلدی در 602 صفحه، معادل 301 یا 302 برگ و حدود 49700 بیت تشکیل شده باشد، که از این تعداد صفحات حدود 280 صفحه در جلد اول و 302 صفحه نیز در جلد دوم آن برآورد می شود. بر همین اساس با توجه به برابری تقریبی میزان افتادگی و افزودگی ابیات دست نویس شاهنامه کوچک دوم با دست نویس ناقص شاهنامه کتابخانه ملی فلورانس، (614 ه. ق) این دست نویس می تواند مکمل دست نویس فلورانس محسوب گردد. اساس این مقاله با توجه به پراکندگی برگ ها و ناشناخته بودن در محافل علمی داخل ایران، بر پایه شناخت و معرفی این دست نویس استوار است.
The pictorial Shahnameh manuscript، in the name of second small Shahnameh، is an incomplete and scattered copy of Shahnameh. Based on the remaining pictorial pages of this Shahnameh and three other similar manuscripts in the 8th century Hijira which were thought to be written in Baghdad، this copy is regarded as the first pictorial Shahnameh manuscript till this day. Two hundred and eighty five pages of this manuscript are available in microfilms consisting of 51 pictorial pages and 234 non-pictorial pages. In accordance with the computer reconstruction which has been done on this manuscript، it seems that in principle، this manuscript was composed of two volumes in 602 pages equivalent to 301 or 302 pages and about 49700 couplets. About 280 pages are attributed to the first volume and 302 pages to the second volume. The computer reconstruction also suggests that this manuscript could be regarded as a complement to the Florence manuscript since the approximate rate of omission and surpluses of couplets is alike in both the second small Shahnameh and the incomplete manuscript of Shahnameh in the National Library of Florence (614 Hijira) . Since this scattered copy of Shahnameh is unknown to the scientific circles in Iran، the purpose of this article is to introduce this manuscript.
خلاصه ماشینی:
تاریخ دریافت: 106 1391 تاریخ پذیرش: 10 /12 /1391 چکیده دست نویس مصور شاهنامه، موسوم به شاهنامه کوچک دوم، نسخه ای، پراکنده و ناقص از شاهنامه فردوسی است که بر اساس برگهای مصور موجود از آن و نیز 3 دست نویس مشابه دیگر به سده 8 هجری قمری و کتابت در بغداد متسوب شده است؛ و بر همین اساس به عنوان اولین دست نویس مصور شاهنامه تا به امروز محسوب می شود.
بر پایه این تحقیقات اهمیت دستنویس شاهنامه کوچک دوم در داشتن تصاویر و نقوشی است که نشانگر سبک نقاشی و تصویرگری دوره سلجوقی بوده که بر اساس تصاویر، نقوش، مناظر و عناصر گل دار آن، تاریخ نگارش این دست نویس میان سال های 740 تا 750 (ه.
همچنین بنظر می رسد که دست نویس شاهنامه کوچک دوم از روی دو نسخه اصلی تا حدی متفاوت کتابت شده باشد، چه در اغلب صفحات و بالای برخی کلمات آن کلمه ای، دیگر نیز نگارش یافته است، نظیر:_ شبرد روراترازند کارشکند تصویر شماره 4 که مصراع دوم این بیت در دست نویس های طوپقاپوسرای، قاهره، برلین، لندن 2، قاهره 2 و طوپقاپوسرای 2 با کلمۀ «شعر» نگارش یافته است در حالی که این مصراع در دست نویس پاریس با کلمه «لعل» ضبط شده است (فردوسی 1388ج200:4 ).