چکیده:
هم چنان که مبالغه یکی از شرط های گریزناپذیر توصیف صحنه های میدان های جنگیست، خلاف آمد عادات یا خوارق عادات، نیز یکی از ارکان اصلی شعر حماسی بشمار می رود. خوارق عادات در این مقاله، شامل نیروهای آسمانی، نیروهای زمینی، عوامل انسانی و امور جادوییست و در شاهنامه فردوسی و چند اثر حماسه مذهبی، از جمله؛ حمله حیدری باذل مشهدی، حمله حیدری راجی کرمانی، خاوران نامه و علی نامه، بررسی شده است. مضامین این عنصر جدایی ناپذیر حماسه، در شاهنامه فردوسی که به تاثیر از فرهنگ باستانی ایران سروده شده، پررنگ تر از مضامین مشابه در حماسه های مذهبیست. بسامد نیروهای آسمانی در حماسه های مذهبی، بیش تر از شاهنامه فردوسی، و برعکس بسامد نیروهای زمینی، عوامل انسانی و امور جادویی در شاهنامه بیش تر از حماسه های مذهبی ست.
As exaggeration is one of the inevitable devices in describing the warfare scenes، unlike habits or supernatural habits are the integral pillars of epic poetry. Supernatural habits in this paper consist of heavenly forces، earthly forces، human factors and magical affairs studied in Shahnameh and in several religious epics such as Heydari attacks of Bazel Mashhadi، Heydari attacks of Raji Kermani، Khavarannameh and Alinameh. The themes of this epic device are more pronounced in Shahnameh which was composed under the influence of the ancient culture of Iran than its counterparts in religious epics and in reverse، the frequency of earthly forces، human factors and magical affairs in Shahnameh are more striking.
خلاصه ماشینی:
خوارق عادات در اين مقاله ، شـامل نيروهـاي آسـماني، نيروهـاي زمينـي، عوامل انساني و امور جادوييست و در شاهنامۀ فردوسي و چنـد اثـر حماسـۀ مـذهبي، از جمله ؛ حملۀ حيدريِ باذل مشهدي، حملۀ حيدريِ راجي کرماني، خاوران نامه و علينامه ، بررسي شده است .
«در داسـتان زال بـا سـيمرغ ، درواقـع سيمرغ واسطه يي است ميان نيرويي غيبي و زال و نيز سيمايي پيامبرگونـه در شـاهنامه دارد، اين ارتباط بيشباهت به ارتبـاط جبرييـل بـه عنـوان فرشـته وحـي ميـان خـدا و پيامبران نيست .
جبرئيل در آثار مذهبي جبرئيل ، در حماسه هاي مذهبي يکي از چهار فرشتۀ مقرب خداوند است کـه بـه فرمان خدا با پيامبر اسلام ارتباط دارد.
در روايات اسلامي و ادبيات شفاهي ايران ، داشتن چنين جـامي را بـه سـليمان نيـز نسـبت داده اند و اين امر از آن جا ناشي ميشود که جمشيد و سـليمان را يکـي دانسـته و مرکـز جمشيد را فارس پنداشته اند و از سوي ديگـر بکـار گـرفتن ديـوان از جانـب جمشـيد و سليمان در روايت هاي مختلف اين نسبت را بيش تر کرده است و هم به اين دليـل اسـت که فارس را تخت گاه سليمان و جمشيد را وارث سـليمان دانسـته انـد.
گرگ گرگ نيز از جمله حيوانات خارق العادۀ حماسي است که در شـاهنامه ، پهلوانـاني چون اسفنديار (در خان اول ) (ش ، ج ٥، صص ٢٢٨- ٢٢٥، ابيات ١٠٥- ٧٠) و گشتاسپ (ش ، ج ٥، صص ٢٨-٢٧، ابيات ٣٦٧-٣٦٣) و (ش ، ج ٥، صـص ٣٥-٢٤، ابيـات ٤٧٣-٣٠٥) و اسکندر (ش ، ج ٦، صص ٨٠-٨١، ابيات ١١٦٥-١١٨١) با آن ها مواجه شده ، بـا زحمـت از سر راه خود برميدارند.
(
, 
, 
)
