چکیده:
در سالهای اخیر، با اجرای برنامههای سدسازی گسترده بر روی رودخانههای اصلی، وقوع خشکسالیهای هیدرو اقلیمی چند (دهه) گذشته و به دلیل تبخیر زیاد منابع آبی، وسعت دریاچه ارومیه کاهش یافته است. علاوه بر آن میزان شوری دریاچه ارومیه نیز به 650 میلی گرم در لیتر افزایش یافته است. با توجه به این شرایط هیدرولوژیکی هیچ موجود زنده ای نمیتواند در دریاچه ارومه زندگی نماید. اطلاعات بسیار زیادی در رابطه با خصوصیات شیمیایی کنونی آب دریاچه ارومیه وجود دارد، ولی دانسته های ما در رابطه با شرایط دیرینه هیدرولوژیکی و زیستی آب این دریاچه و میزان شوری آن در گذشته و به خصوص در کواترنری بسیار اندک است. بررسی پادگانههای دریاچهای ارومیه، تحولات و تغییرات ارتفاعی آنها و همچنین تغییرات خصوصیات زیست چینه شناسی آنها یکی از بهترین شواهد در تشخیص بهتر ماهیت گذشته این دریاچه است. گاستروپودا، استراکودا، فرامین فرا و همچنین دو کفه ای پوسته های صدف غالب در رسوبات پادگانه های دریاچه ای میباشد. با تعیین جنس و گونه های هر یک از خردههای صدف همچنین بررسی شرایط محیطی در زمان شکل گیری این پادگانه ها نسبت به باز سازی شرایط هیدرولوژیکی و همچنین اکولوژیکی دریاچه ارومیه اقدام گردید. نتایج این بررسی نشان میدهد، ویژگیهای شیمایی آب دریاچه ارومیه در زمان تشکیل بسیاری از پادگانه های دریاچه ای بر خلاف شرایط کنونی، بسیار متفاوت و لب شور تا شیرین بوده است.
During recent years، with the construction dam on main rivers، the occurrence of hydroecological drought during the last decades، and high evaporation of water reservoirs، the extent of the Urmia Lake has considerably decreased. Besides، salinity rate has increased to 650 milligram per liter. According to this hydrological situation organism cannot live in the Urmia Lakes. There is a lot of information about current chemical characteristics of Urmia Lake but we don’t have sufficient information about paleo hydrology and paleo salinity of the Lake especially in Quaternary. Investigation of The Urmia Paleo Lake terraces، their evolution and changes in elevations and changes in biostratigarphy characteristics are evidences for paleo environments of this lake. Dominant shell fragments of the Urmia Lake terraces are Gostropoda، Ostracoda، Foraminifera and Bivalves. In this study، type and spacious of shell fragments are investigated and the living environment situations of the organisms during formation of each lake terraces are determined. Using biostratigraphic study results and correlation between these environmental changes with elevation changes of lake terraces، Hydrological and ecological situations of The Urmia Lake during Quaternary was reconstructed. The results of biostratigraphy shows، in contrast to the current situation of water in the Urmia Lake (Hyper saline)، most of the organisms lived in brackish and fresh water during formation of the lake terraces.
خلاصه ماشینی:
با تعیین جنس و گونه های هر یک از خرده های صدف همچنین بررسی شرایط محیطی در زمان شکل گیری این پادگانه ها نسبت به باز سازی شرایط هیدرولوژیکی و همچنین اکولوژیکی دریاچه ارومیه اقدام گردید.
نتایج این بررسی نشان میدهد، ویژگیهای شیمایی آب دریاچه ارومیه در زمان تشکیل بسیاری از پادگانه های دریاچه ای بر خلاف شرایط کنونی، بسیار متفاوت و لب شور تا شیرین بوده است .
در این تحقیق گونه هایی از استراکد و گاستروپود در رسوبات پادگانه های دریاچه ای شناسایی و محیط زیست دیرینه ی آنها بررسی شده است .
از سال ١٩٩٥ که سطح آب دریاچه ی ارومیه در بالاترین ارتفاع خود در طول دوره های آماری ثبت شده قرار داشته است ، میزان شوری به پایین ترین میزان کاهش مییابد و به حدود ٢٥٠ میلیگرم در مترمکعب میرسد.
با بالا رفتن سطح آب دریاچه به خصوص در پادگانه هایی که بین سطوح ارتفاعی ١٣٢٠ تا ١٣٤٥ متر قرار گرفته اند، مشاهده میشود که تمامی فسیل ها و میکروفسیل های شناساییشده در این مطالعه به حداکثر میزان گسترش 1- Cribroelphidium Gunteri 2- Fraser 3- Patterson 4- Jonasson خود از لحاظ فراوانی، تنوع گونه ها و همچنین اندازه ی میکروفسیل میرسند.
با بالا رفتن سطح آب دریاچه به خصوص در پادگانه هایی که در بین سطوح ارتفاعی ١٣٢٠ تا، ١٣٤٥ متر قرار گرفته اند، مشاهده میشود که تمامی فسیل ها و میکروفسیل های بررسی شده در این مطالعه ، به حداکثر میزان گسترش خود از لحاظ فراوانی، تنوع گونه ها و همچنین اندازه میرسند.