چکیده:
هدف پژوهش حاضر تبیین پیامدهای برنامه درسی ضمنی دانشگاهی است. روش پژوهش کیفی، از نوع مطالعه موردی است. شرکتکنندگان در پژوهش 15 نفر از اساتید و 20 نفر از دانشجویان دانشگاه شیراز بودند که با روش نمونهگیری هدفمند انتخاب گردیدند. اطلاعات با استفاده از منابع و متون علمی، تحقیقات پیشین، پرسشنامه باز پاسخ و مصاحبه با متخصصان کلیدی (افراد کانونی) و به شیوه همسوسازی گردآوری و با به کارگیری روش شبکه مضامین مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از مجموع یافتههای این پژوهش بعد از حذف کدهای مشترک، 154 کد مفهومی استخراج گردید. این مفاهیم تحت عناوین کلی: 1. مضامین پایه (کدها و نکات کلیدی متن)، 2. مضامین سازماندهنده (مضامین به دست آمده از ترکیب و تلخیص مضامین پایه) و 3. مضامین فراگیر (مضامین عالی دربرگیرنده اصول حاکم بر متن به مثابه کل) مورد توجه قرار گرفتند. یافتهها نشان می دهند که عمدهترین پیامدهای برنامه درسی ضمنی دانشگاهی که به وسیله دانشجویان از طریق برنامه های درسی ضمنی آموخته می شوند شامل: 1- قدرتطلبی 2- رفتار انضباطی 3-احساس آرامش و آسایش 4-احساس ارزشمندی 5-خودکنترلی 6-انسجام اجتماعی 7-ارزش محوری 8- مسئولیتپذیری 9-گذراندن امتحان با کمترین تلاش 10- تقلب 11-برخورد کلیشه ای 12-روحیه علمی 13-مطالعهی عمقی نگر و14- مطالعهی سطحینگر می باشد.
Abstract: The research goal was to investigate the outcomes of implicit curriculum from university students’ point of view.A purposeful sample of 15 professors and 20 students from shirazuniversity participated in the study. Data were collected through the research literature and by doing interviews with key experts and then the collected data analyzed by using the thematic network model. The set of 154 coded-common experiences were identified. Findings were classified into three major categories including: 1) basic concepts; 2) organizing themes; 3) inclusive themes. Results generally indicate that the main outcomes that students learned through the implicit curriculum are as follows: 1) authority; 2) discipline behaviors; 3) sense of comfort; 4) self- worth; 5) self-control; 6) social solidarity; 7) value-oriented approach; 8) responsibility; 9) passing exams with the minimum of effort; 10) cheating ; 11) stereotyping; 12) gaining scientific spirit; 13) deep study، and 14) undeep study.
خلاصه ماشینی:
در میـان ابعاد و عناصر نظام تعلیم و تربیت ، برنامه های درسی بـه عنـوان قلـب نظـام مـذکور، ابـزاری کلیدی برای تحقق اهداف آموزش و پرورش ، بیش از پیش مورد توجـه آمـوزش و پـرورش قرارگرفته است ؛ به گونه ای که امروزه قلمـرو علمـی برنامـۀ درسـی ، بـه یکـی از حـوزه هـای تخصصی تعلیم و تربیت مبدل گردیـده اسـت (فتحـی واجارگـاه ، ١٣٧٧).
تجـاربی که بخش اعظم آن ها در برنامه های درسی برنامه ریزی نشده است ؛ درواقع ، فراگیـران بـیش از آن چیزی که به صورت نظام مند و سازمان یافته از طریق محیط آموزشی و به وسـیلۀ معلمـان بـه آن هـا آمـوزش داده مـیشـود، یـاد مـیگیرنـد (علیخـانی، ١٣٨٢)؛ بنـابراین ، شناسـایی و کالبدشکافی ابعاد، آثار و دستاوردهای برنامۀ درسی ضمنی میتواند به عنوان یک ابزار تربیتـی در خدمت متصدیان تعلیم و تربیت قرار گیرد.
1 -Ebert et al 2 -Pearson 3 -Ausbrooks 26 (رجوع شود به تصویر صفحه) اما به طورکلی باید گفت که این قلمرو مطالعاتی، حوزه ای است که مطالعـات نسـبتا معـدودی دربارة آن به ویژه در داخل صورت گرفته است ، لذا با توجه به اهمیت ، ابعـاد و دسـتاوردهای برنامۀ درسی ضمنی، هدف مطالعۀ موردی کیفی حاضـر، شناسـایی پیامـدهای برنامـۀ درسـی ضمنی دانشگاهی است تا بتوان ابعاد و دامنۀ تـأثیرات ایـن نـوع برنامـۀ درسـی را در محـیط دانشگاهی کشور مورد بررسی ، مطالعه و مداقه قرارداد.
محتـوا بـه عنـوان یکـی از مؤلفه های برنامۀ درسی ضمنی در این پژوهش در نظر گرفته شده است .