چکیده:
شهر اهواز با جمعیتی حدود یک میلیون نفر هفتمین شهرکشور است. با توجه به وقوع جنگ تحمیلی ، توقف فعالیت های عمرانی، تخریب و مستهلک شدن امکانات شهری ، وجود کارگاه های صنعتی متعدد پیرامون شهر ،رشد سریع جمعیت و احداث شهرکهای متعدد اطراف شهر ،این سوال را مطرح می سازدکه آیا رشد و گسترش شهر اهواز در دهه اخیر (83-1373 ) از جنبه نیازهای اجتماعی متناسب با توسعه پایدار بوده است؟ هدف اساسی این پژوهش، بررسی ابعاد اجتماعی توسعه شهر اهواز در دهه 83-73 و تحلیل مقایسه ای آن با شاخصهای اجتماعی توسعه پایدار می باشد. جامعه آماری این تحقیق، شهر اهواز است. به منظور کمی کردن مقوله کیفی توسعه شهر اهواز با پنج شاخص آموزش، بهداشت و درمان، بهداشت محیط، امکانات فرهنگی – تفریحی و تجهیزات شهری تعریف شد و سپس هر شاخص به چند زیرشاخص و هر زیرشاخص به تعدادی سنجه تقسیم شد.(جمعا 29سنجه) سنجه ها جزئی ترین بخش شاخص و قابل اندازه گیری بودند. اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه سنجه ها از دستگاه های اجرایی و سازمان های ذیربط جمعآوری شد. پس از محاسبه سنجه ها، همه آنها استاندارد شد و میانگین سنجه های استاندارد شده هر شاخص با استفاده از آزمون واریانس یکطرفه مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافتههای این تحقیق نشان داد، تغیرات شاخص آموزش دردوره مطالعه در جهت توسعه پایدار بوده است. در صورتی که شاخص های دیگر تغییر معنی داری نشان نمیدهد. بنابراین روند تغییرات این شاخصها در جهت توسعه پایدار نبوده است. در مجموع روند تغییرات شاخص های اجتماعی توسعه شهر اهواز در سال های مورد مطالعه متناسب با معیارهای توسعه پایدار نبوده است. در مقایسه با استانداردها، شهر اهواز از بعد اجتماعی شاخص های توسعه پایدار در طیف پنج قسمتی از خیلی ضعیف تا عالی در طبقه متوسط قرار گرفت. شاخص های امکانات فرهنگی – تفریحی، بهداشت محیط، بهداشت و درمان، تجهیزات شهری و آموزش به ترتیب بیشترین فاصله را تا استاندارد داشته اند. با توجه به نتایج تحقیق پیشنهاد می شود اولویت در برنامهریزی های عمرانی به ترتیب به بخش های امکانات فرهنگی– تفریحی، بهداشت محیط، بهداشت و درمان، تجهیزات شهری و آموزش اختصاص یابد. این مقاله با هدف بررسی نابرابری تحرک مکانی و اجتماعی جنسی مناطق روستایی با پیامد کاهش شانس طبیعی ازدواج دختران خانواده روستایی شهرستان باغملک، نگارش یافته است.در این تحقیق از روش اسنادی و مطالعه مستقیم آمار سرشماری نفوس و مسکن استفاده شده و دارای دو نمونه می باشد. نمونه اول از آمار دانشآموزان حدود30روستای دهستان سرله استفاده گردیده است. نمونه دوم،90 مورد نمونه از ازدواجهای انجام شده جوانان مهاجر به مناطق شهری و جوانان ساکن و در روستا و از هر کدام 45 مورد به لحاظ سطح تحصیلات و محدوده همسر گزینی با روش مشاهده و ارتباط حضوری انتخاب شده است. یافتهها از یک سو شتاب بیشتر مهاجرت مردان به مناطق شهری نسبت به زنان و از سوی دیگر پایین بودن سهم آموزشی دختران روستا نسبت به پسران رانشان می دهد. مهاجرت مردان جوان نسبت به زنان جوان تهدیدی برای بهم خوردن نسبت جنسی جمعیت روستا است. وضعیت دختران در بخش آموزش نگران کننده است؛ زیرا نسبت سهم آموزشی آنان نسبت به پسران در مقطع راهنمایی کمتر از 30 درصد است. پسران روستا که فرصتهای تحرک اجتماعی و مکانی پیدا میکنند برای ادامه تحصیل، شغل و ... جذب مناطق شهری میشوند و با حضور در موقعیتهای جدید کمتر در کنترل خانواده سنتی قرار میگیرند. از این گذشته با ازدواج در جوامع شهری سعی در ارتقاء پایگاه اجتماعی خود نیز مینمایند. و برای همسرگزینی نسبت به دختران مانده در روستا تمایل نشان نمیدهند. در نتیجه دختران که از فرصتهای مشابه عقب افتادهاند، فرصتهای شانس طبیعی ازدواج آنان در مقایسه با پسران مهاجر تحتالشعاع نابرابری اجتماعی جنسی قرار می گیرد. دیگرنتایج پژوهش که بر روی ازدواجهای انجام شده مورد مطالعه قرار گرفته است، این نگرانی را آشکارتر میکند.
خلاصه ماشینی:
با توجه به نکات مطرح شده سوال اصلی در این تحقیق این است که آیا رشد و گسترش شهر اهواز در دهه اخیر(83-73) از جنبه نیازهای اجتماعی( آموزشی، بهداشتی و درمانی، بهداشت محیط، امکانات فرهنگی- تفریحی، تجهیزات شهری) از توسعه پایدارپیروی کرده است؟ به عبارتی آیا رشد عوامل اجتماعی با رشد جمعیت شهر اهواز در ده سال اخیر هماهنگ بوده است؟ کدامیک از عوامل نام برده دارای چالش بیشتر و حادتری بوده؟ علل احتمالی چیست؟ در زمینه بخشهای مورد بررسی وضعیت کنونی شهر اهواز با استانداردها چقدر فاصله دارد؟ تحقیقاتی از این قبیل می تواند با شناخت وضع موجود به برنامهریزی برای آینده مطلوب کمک کند.
جدول شماره 4- آنالیز واریانس برای مقایسه میانگین سنجه های بهداشت محیط شهر اهواز در سال های 83-73 آماره متغیر مجموع مجذورات df مجذور میانگین F ارزشP نتیجه میان گروه ها درون گروه ها کل 09/5 73/8 8/13 3 12 15 69/1 73/0 32/2 13/0 غیر معنی دار آزمون فرضیه چهارم فرضیه چهارم: تغییرات شاخص امکانات فرهنگی تفریحی در شهر اهواز در سال های 83-73 در جهت توسعه پایدار نبوده است.
جدول شماره 5- آنالیز واریانس برای مقایسه میانگین سنجههای امکانات فرهنگی تفریحی شهر اهواز در سال های 83-73 آماره متغیر مجموع مجذورات df مجذور میانگین F ارزشP نتیجه میان گروه ها درون گروه ها کل 69/2 51/10 2/13 3 12 15 89/0 88/0 02/1 42/0 غیر معنیدار آزمون فرضیه پنجم فرضیه پنجم: تغییرات شاخص تجهیزات شهری در شهر اهواز در سال های 83-73 در جهت توسعه پایدار نبوده است.