چکیده:
داستانها و اشعار مبتنی بر توصیف اعمال پهلوانی و بزرگیها و افتخارات قومی را در تعریف سنتی، حماسه میگویند. شعر حماسی از جمله جریانهای عمدة شعر معاصر است که ویژگیهای حماسی آن متناسب با شرایط تاریخی دگرگون شده است. در این پژوهش برای توصیف حماسه، متناسب با نیازهای بیانی تازه، ابتدا به روند تطور تعریف حماسه تا دورهء معاصر اشاره شده و سپس نمودهای حماسی در شعرهای سیاوش کسرایی کاویده میشود. در این پژوهش اشعار حماسی سیاوش کسرایی در سه بخش بررسی وتحلیل شده است: ویژگیهای محتوایی ( شکل روایی اسطوره و حماسه های مردمی )، موسیقی حماسی و ویژگیهای زبانی ( بهرهگیری از زبان و کاربردهای باستانگرایانه، ذکر اسامی اسطورهای، ذکر ابزار جنگی، بهرهگیری نمادین از عناصر طبیعت ). نتایج این پژوهش نشان میدهد که هرچند منطق رمانتیکها در بخشی از شعر سیاوش کسرایی وجود دارد، اما او به اقتضای فضای سیاسی-اجتماعی روزگار خود به اشعار حماسی روی آورده است و در شعر و زبان وی میتوان مضامین و رویکرد حماسی را مشاهده کرد.
خلاصه ماشینی:
نتایج این پژوهش نشان میدهد که هرچند منطق رمانتیک ها در بخشی از شعر سیاوش کسرایی وجود دارد، اما او بـه اقتضـای فضای سیاسی-اجتماعی روزگار خود به اشعار حماسی روی آورده است و در شعر و زبان وی مـیتـوان مضامین و رویکرد حماسی را مشاهده کرد.
از میان مقالات متعددی که نوشته شده است ، مقاله های«نگاهی انتقادی به جریـان شناسـی شـعر معاصـر ایران » (پورنامداریان ، ١٣٨٤)؛ «صبغه ء حماسی در شعر معاصر فارسی» (انزابینژاد، ١٣٨٠)؛ «تحلیل انتقادی از شعر و شاعری در دوره ء معاصر» (دامادی، ١٣٨٣: ٥ - ٢٥) «کهن الگـوی قهرمـان در منظومـۀ آرش کمـانگیر سیاوش کسرایی» و از میان رساله های دانشـگاهی، پایـان نامـه ءحماسـه در ادبیـات معاصـر فارسـی (غفاریـان ، صرافیان ، ١٣٧٦) «هر کدام از این پژوهش ها به تشریح جنبه های عمـومی یـا ویـژه حماسـه در دوران معاصـر پرداخته اند.
در دفتـر «از قـرق تـا خروسـخوان » سـیاوش کسرایی تا آخرین روزهای انقلاب ، گام به گام مبارزات انقلابی توده ها پیش میرود: «از قرق / تا خروسخوان / شبروان / دل ما را در کوچه ها / چون مشعلی دست به دسـت / مـیگرداننـد / و خواب بیهوده / بر فراز شهر پرسه میزند / کشتگان سـحر را نمـیبیننـد / امـا / صـبح حتمـیالوقـوع اسـت » (کسرایی، ١٣٨٠: ١٤) شعر «مصب » در توصیف راه پیماییهای اعتراضی مردم : «شط در شط / آدمی / رود خروشان خلق / رودهای خروشان در مصب تنگ / ژاله » (همان : ٣) انسان آرمانی حماسه وی، مبارز اندیشه ورز جامعه ء معاصر است .