چکیده:
هدف نهایی دین نورانی شدن انسـان در پرتـو معرفـت و قـرب بـه حـق و حقیقت است . گوهر دین حقیقت است و طریقت و صدف دین شـریعت اسـت . از نگاه سیدحیدر آملی، هدف عالی دین همانا توحید و، به تعبیـر اهـل معرفـت ، رسیدن به مقام «فنای فی الله » است . از نگـاه ویلیـام جیمـز، دیـن بـا ژرف تـرین لحظات شخصی فرد و، در عین حال ، با کانون خـود واقعیـت در ارتبـاط اسـت . دراین مقاله برآنیم که پس از بررسی نظریات این دو فیلسـوف دربـاره دیـن ، بـه تطبیق و مقایسه تجربه عرفانی و تجربه دینی بپردازیم .
خلاصه ماشینی:
دین ، تجربه دینی و تجربه عرفانی از نگاه سیدحیدر آملی و ویلیام جیمز تاریخ دریافت : ٩٤/٣/٢٣ تاریخ تأیید: ٩٤/٨/١٧ 1 حسین معصوم ** فرزانه عباسلو هدف نهایی دین نورانی شدن انسـان در پرتـو معرفـت و قـرب بـه حـق و حقیقت است .
(همان : ٤٦٩) ویلیام جیمز در مقام روانشـناس تجربـی دینـی قصـد داشـت بـه توصـیف و طبقه بندی تجارب دینی بپردازد، فارغ از اینکه در مقـام پراگماتیسـت و بـا معیـار داوری معنوی درصدد تعیین ارزش واهمیت آنها باشد یا در مقـام یـک خـداگرا بخواهد عقاید دینی خود را در شکل گیری آرای خویش با دخالـت نگـرش هـای الهیاتی و شخصی نشان دهد.
در دیدگاه او، پدیدة حیات دینی جمعی نادیده گرفته نمیشـود، بلکه کم رنگ بودن نقش نمادهای دینی یا آن چیزهـایی کـه در جوامـع دینـی در تمهید ظهور تجربۀ دینی سهیم اند به این دلیل اسـت کـه بـه هرحـال ، ارتبـاط بـا خداوند یا آگاهی پویا نسبت به او- خواه در خلوت تجربه شود و خواه در ضمن یک سری شعائر جمعی- تجربه ای شخصی و خاص است .
(صـادقی، ١٣٧٩: (231 در تعریفی که جیمز از دین ارائه میدهد آمده است : «دیـن عبـارت اسـت از: احساسات ، اعمال ، حالات و تجربه های یکایک انسان ها در خلوت خـود، از ایـن لحاظ که خود را در ارتباط با هر آنچه که «خدا» تلقیاش میکنند مـییابنـد».