چکیده:
نهج البلاغه از مهم ترین متون دینی و روایی در اسلام است . آفریننده این اثر فراوان از قرآن و سخنان پیامبر (ص ) متاثر بوده است ، از این روی نهج البلاغه امام علی(ع ) از سویی تجلی بخش آیات قرآن است و از سویی دیگر انعکاس دهندة سخنان پیامبر(ص ). هدف از پژوهش حاضر بررسی گونه های انعکاس سنت و سخنان پیامبر(ص ) در نهج البلاغه و تبیین تاثیرپذیری امام علی(ع ) از ایشان است . از آنجا که در این زمینه خلا پژوهشی مستقل و جامع وجود داشت ، تحقیق حاضر با روش توصیفی - تحلیلی سامان یافت . جهت دست یابی به هدف پژوهش خطبه ها، نامه ها و حکمت های نهج البلاغه ، جستجو گردیدند، یافته ها حکایت از آن دارد که انعکاس حدیث نبوی(ص ) به سه گونه تلمیح ، تضمین مبهم و تضمین مصرح است . از نظر محتوا موضوعات اعتقادی، اخلاقی و فقهی را در بردارند، مع ذلک غالبا در حوزة عقاید و اخلاق متمرکز هستند، در این بین در تضمین مصرح فراوان از مسئله خلافت پس از پیامبر(ص ) سخن به میان آمده است . هم چنین تمام گونه های احادیث نبوی(ص ) در جوامع روایی فریقین - هر دو یا یکی از آن ها - مصدریابی گردیدند.
خلاصه ماشینی:
"این حکمت تضمین مبهم روایت پیامبر(ص ) است که در جوامع حدیثی شیعه و اهل سنت گزارش شده است ؛ در شیعه شیخ مفید در أمالی با سند خود این روایت را از امام علی(ع ) از رسول خدا(ص ) نقل کرده است : «إن الله تعالی حد لکم حدودا فلا تعتدوها و فرض لکم فرائض فلا تضیعوها...
سید رضی ذیل این حکمت میگوید: «قال الرضی أقول و من الناس من ینسب هذا الکلام إلی رسول الله (ص ) و کذلک الذی قبله »، این سخن سید رضی بیان گر آن است که این جملات از پیامبر(ص ) نقل گردیده است ، اما با جستجو در جوامع روایی فریقین به نظر میآید که بخش عمده ای از آن - و نه تمام آن - از پیامبر(ص ) است که امام علی(ع ) به صورت تضمین مبهم در سخنان خود به کار گرفته است ، در این حکمت جمله «طوبی لمن ذل فی نفسه و طاب کسبه و صلحت سریرته و حسنت خلیقته و أنفق الفضل من ماله و أمسک الفضل من لسانه و عزل عن الناس شره .
چنان که در نهج البلاغه آمده است وقتی از امام علی(ع ) درباره این حدیث پیامبر(ص ) سؤال میشود: «و سئل (ع ) عن قول الرسول (ص ) غیروا الشیب و لا تشبهوا بالیهود»، امام (ع ) در پاسخ میفرماید: این سخن رسول خدا(ص ) برای دوره ای بود که شمار مسلمان اندک بود و اینک که گشایش حاصل شده و اسلام پیشرفت کرده و دین مداران از اقلیت برون رفته اند، الزامی در آراستگی به خضاب وجود ندارد؛ هر که خواهد آن کند و هر که خواهد فرو گذارد: «إنما قال (ص ) ذلک و الدین قل فأما الآن و قد اتسع نطاقه و ضرب بجرانه فامرؤ و ما اختار."