چکیده:
جستار این مقاله بازشناسی هویت شاهی در اندیشه سیاسی ایران باستان با استفاده از رهیافتتحلیل گفتمان است. شالوده اندیشه سیاسی ایران باستان بر قائده نظم آسمانی و الگوی سامانسیاسی استوار است که تمشیت امور مردم بر این اساس به عهده شاه آرمانی ب ه عنوان عاملاجرای نیات آرمانی است. شاه در ایران باستان کام لترین مردم و نماینده خدایان در زمین،قوانین آسمانی را اجرا م ینماید. این مقاله به این سؤال م یپردازد که ساز ه های هویت شاهیآرمانی در ایران باستان چگونه باید باشد تا آرما ن شهر ایرانی را طوری رهبری نماید کهجامع های قابل زیست و نمونه اعلای بهشت فرجامین باشد؟ فرضیه مقاله این است که این هویتاز طریق نشان ههایی چون: فره، نژاد، عدالت و راستی، دی نداری و پرهیزکاری، خوی ش کاری،خرد و عقلانیت، اقتدار و شجاعت، تعلیم و تربیت و آراستگی مفص لبندی شده و حول محوردال مرکزی، یعنی شاه ب هعنوان نماینده خدایان در روی زمین تثبیت شد ه اند
خلاصه ماشینی:
این مقاله به این سؤال میپردازد که سـازههـای هویـت شـاهی آرمانی در ایران باستان چگونه باید باشـد تـا آرمـانشـهر ایرانـی را طـوری رهبـری نمایـد کـه جامعه ای قابل زیست و نمونه اعلای بهشت فرجامین باشد؟ فرضیه مقاله این است که این هویت از طریق نشانه هایی چون: فره، نژاد، عدالت و راستی، دین داری و پرهیزکاری، خـویش کـاری، خرد و عقلانیت ، اقتدار و شجاعت ، تعلیم و تربیت و آراستگی مفصل بندی شده و حول محور دال مرکزی، یعنی شاه به عنوان نماینده خدایان در روی زمین تثبیت شده اند.
در تقسیم بندی دیگری توسط فرهنگ رجایی در کتاب تحول اندیشه سیاسی در شرق باسـتان، اقتدار، فره و آیین به عنوان سه ویژگی هویتی شاه در ایران باستان نام برده شده است وی بـا استناد به شعر فردوسی «همش زور باشد هم آیـین و فـر» مـیگویـد در زبـان علـم سیاسـت امروز، به سادگی می توان برای این سه مفهوم واژگان تخصصی امروزی برابر نهاد به ترتیـب می توان از قدرت مؤثر، قرارداد اجتماعی یا قانون اساسی و شوکت یا جـلال اسـتفاده نمـود (رجایی،١٣٧٢: ٧٣).
این هویت با تکیه بر صفات، الزامات، ویژگـیهـا و بایسـتگیهـا در کنـار مجموعه ای از عوامل گفتمانی همچون: غیریت سازی، عاملیـت ، هژمـونی و مفصـل بنـدی و نیز عمل کلی که در ایران باستان وجود داشته تحقق میپذیرد و در پی تجزیـه وتحلیـل ایـن مسائل است که : هویت شاهی چگونه صورتبنـدی شـده و دالهـای شـناور آن کـدمانـد؟ محدوده هویت شاهی چیست و چگونه مفصل بندی و بازنمایی می شود؟ چگونـه از طریـق غیرسازی خود را نمایان مـینمایـد؟ فـاعلان و کـارگزاران اجتمـاعی کـه هویـت شـاهی را تجسم میبخشند کداماند؟ قدرت هژمونیک و سلطه آفرین شاه چگونـه اسـتقرار مـییابـد؟ بنابراین هویت شاهی آرمانی در ایران باستان را آنگونه که هست بررسی خواهیم کرد.