چکیده:
فضا در پیوند با قدرت و میکروفیزیک های آن است. با استنباط از نظریه میشل فوکو می توان گفت، فضا با استفاده از نشانه های قدرت همچون رابطه، مقاومت، دانش و آزادی در ارتباط است. از این منظر قدرت تولید کننده و متکثر است. قدرت بصورت میکروفیزیک های گوناگون اعمال می شود، هم قابل مشاهده و هم نامحسوس است. دانشگاه نشانه های متعددی بلحاظ نرم افزاری و نیز سخت افزاری همچون ساختار بوروکراتیک، اقتدارعلمی و معماری در ارتباط با قدرت را در خود دارد. این فضا به مثابه جریانهای مرتبط با تولید دانش/قدرت عمل می کند و با نشانه هایی همچون وسعت فضای فیزیکی، معماری، گفتمانهای موجود در روند سازمان قدرت قابل بررسی است. بنابراین، میکروفیزیک های قدرت در دانشگاه با تکیه بر میزان اهمیت دانش/قدرت، ایدئولوژی، بوروکراسی های موجود خود را به نمایش می گذارند. در پژوهش حاضر دانشگاههای تهران، علامه طباطبایی، شاهد و علوم وتحقیقات مورد بررسی قرار گرفته و با تشابهات و تفاوت هایی دارای فضا به مثابه جریانهای قدرت هستند. روش پژوهش حاضر میدانی است و از طریق مشاهده و مشاهده انجام پذیرفته است.
خلاصه ماشینی:
این فضا به مثابه جریـانی مرتبط با تولید دانش ـقدرت عمل می کند و بـا نشـانه هـایی همچـون وسـعت فضای فیزیکی ، معماری ، و گفتمـان هـای موجـود در رونـد سـازمان قـدرت، قابل بررسی است ؛ بنابراین ، میکروفیزیک های قدرت در دانشـگاه بـا تکیـه بـر میزان اهمیت دانش ـقدرت، و ایدئولوژی ، بوروکراسـی هـای موجـود خـود را به نمایش می گذارند.
در ابتــدا مشاهده های پژوهشـگر در زمینـه هـای فضـای کالبـدی همچـون بنـا و معمـاری و گونه شناسی رفتاری بر اساس میکروفیزیک ها (ریزقدرت ها) بررسی شـده و در ایـن راستا از دو تن از استادهای صاحب نظر رشته علوم سیاسی در مورد رابطـه معمـاری و قدرت ، نظرخواهی شده است و ارزش ها و معانی حاکم بر فضای دانشگاه دربـاره آن مورد توجه قرار گرفته اند.
به عنوان نمونه میتوان به بلندی سقف ها و شـکل سـالن غـذاخوری دانشگاه ها در عکس شماره (٤) توجه کرد که چگونـه و بـا چنـدین لایـه انسـان از موقعیت فضایی پیرامون خود اعم از سقف ، کناره ها، سمت ها جدا شده اسـت و بـه فضایی محصور و درعین حال اقتدارگر تبدیل میشود که یادآور این نظر فوکو است : «در سالن غذاخوری سکویی تقریبا بلند برای قـرار دادن میزهـای بازرسـان مدرسه تعبیه شده بود، تا آنان بتوانند تمام میزهای دانش آموزان قسمت های خود را هنگام خوردن غذا ببینند» (فوکو، ١٣٩٠ الف : ٢١٧).