چکیده:
بررسی فرهنگ و ادبیات عامه نقش مهمی در شناخت جامعه دارد و نکته‌های پنهان تاریخی و اجتماعی را آشکار می‌کند و فلسفة آداب و رسوم و آیین‌ها را تبیین می‌سازد. کتیبه‌های نقش‌بسته بر اشیا، نوشته‌های سردر بناها و سنگ‌نبشتة مزارها از گونه‌های ادبیات عامه‌اند که بررسی و تحلیل آن‌ها بیانگر نکته‌های ادبی و اجتماعی ارزشمندی است. در نوشتار حاضر، با بررسی گونة نوشتارهای موجود بر روی اشیای منقول، با استفاده از سه مأخذ مکتوب، و پژوهش در وزن و زیبایی‌شناسی این گونه، درون‌مایۀ اشعار اشیا در 11 دسته طبقه‌بندی می‌شود: توصیف شیء یا کارکرد آن، تعلق شیء به فرد خاص، دربرگیری نام عامل (سازندة) آن شیء، تشویق به شادی و خوش‌باشی، مضامین اخلاقی، دعا، تعلق آن شیء به مکان خاص، اشیا محمل روابط و گفت‌وگوهای عاشقانه، مدح و ماده‌تاریخ. نکتة مهم در این بررسی تناسب اشعار و سخنان منظوم روی اشیا با آن شیء است که نشان‌دهندة ذوق و لطافت طبع عامۀ مردم و سازندگان و مخاطبان آن است. البته تغییر و تحریف و برخی اشکالات وزنی نیز در اشعار بررسی‌شده دیده می‌شود.
Examining folk culture and literature plays a major role in understanding a society. It can reveal some historical and social points and explain the philosophy of certain traditions and rituals. The engravings on objects، the writings at the entrance of buildings، and tombstones are considered as examples of folk literature whose study and analysis may shed some light on the literary and social issues.
In the present study، the existing writings on different portable objects based on three available written sources have been scrutinized. Besides examining the rhyme and aesthetic features، the themes of the poems on the objects were classified into eleven categories including describing the object or its function، assigning ownership of the object to a specific person، citing the name of craftsman (maker) for the object، inviting people to happiness and joy، citing ethical themes، citing prayers، assigning a specific production location for the object، citing love relations and dialogues، conveying eulogies، and citing chronograms. The significant point revealed in this study was the appropriateness of the poems or rhythmic language on the object with the object in use itself. This indicates the good taste and wit of the general public، the craftsmen، and audience for this genre of literature. At the same time، the researcher observed certain changes or distortions and rhyme imperfections.
(
, 
, 
)
