چکیده:
هدف این نوشتار بررسی برهان اصلی دنیل دنت در توضیح و توجیه سازگاری پدیدههای نفسانی و به طور مشخص، ارادة آزاد انسان با دیدگاه طبیعتگرایی هستیشناسانه (فیزیکالیسم) است. مقاله با صورتبندی این برهان شروع میشود. سپس طبیعتگرایی و نظریة تحول به عنوان پیشزمینة اندیشه دنت شرح داده میشوند. دنت، با تفسیری خاص از جبر علی بر مبنای طراحی موجودات (در قالب نظریة تحول) در تلاش است مقدمات برهان خود را توضیح دهد و توجیه کند. تفسیر خاص وی مبتنی بر ایجاد تمایز بین دو مفهوم جبر (ضرورت) علی و اجتنابناپذیری است. در بخش آخر مقاله، با بررسی و نقد دیدگاه دنت، نشان داده میشود که برهان او برای نشان دادن سازگاری بین ارادة آزاد و جبر علی، رضایتبخش و کارآمد نیست و وی نتوانسته مشکل عمیق و کهن سازگاری ارادة آزاد با جبر علی را حل کند.
خلاصه ماشینی:
با توجه به این نکات ، سوال اصلی مقاله ایـن اسـت : آیـا مـیتـوان برمبنـای دیـدگاه طبیعـت گرایـان فیزیکالیست ، توضیح و توجیه قابل قبولی برای سازگاری بین جبر علی و ارادة آزاد آدمی ارائـه داد؟ دنیـل دنت ١٥ از فلاسفۀ فیزیکالیستی است که تلاش کرده چنین کـاری انجـام دهـد.
(٢٥ :٢٠٠٣ ,Dennett) دنت تلاش میکند بر اساس دو اصل ، انتخاب طبیعی و نظریه تحول ، و با تمسک به طراحی برخـی از مدل ها و داده هایی در محیط های شبیه سازی شده ٣٦، این سه مبنای به زعم خود اشتباه را کنار گذاشـته و رویکرد دیگری در مورد جبر علی را توضیح دهد تا بر اساس آن بتواند در مقدمه پـنجم و ششـم برهـان خود، رخدادهای مغزی انسان و به تبع آن افعال ارادی را از شرایط ضروری ٣٧ و جبری علی رهایی بخشد و در نهایت ، سازگاری جبر علی با ارادة آزاد را نشان دهد؛ به عبارت دیگر، او با تفسیری بدیع از جبرعلـی و توضیح تفاوت آن با اجتناب ناپذیری ٣٨ سعی دارد ضرورت جبری در روابط علت و معلولی را کنار گـذارد.
(٥٧ :٢٠٠٣ ,Dennett) اما وی مدعی است آنچه که از این تعریف بـه صـورت زیـر برداشت میشود، اشتباه است : اگر جبر علی صادق باشد هر آنچه رخ می دهد خروجی هایی اجتناب ناپذیرند که نتیجه مجموعۀ کامل علت ها در هر لحظه هستند.
در چنین جهانی، نقش ارادة آزاد چیست و چگونـه اسـت ؟ بـه نظـر میرسد در این عالم ، راه حل دنت برای ایجاد سازگاری بین جبر علی و اراده آزاد که مبتنی بر تمایز جبـر علی از اجتناب ناپذیری است ، دیگر کارساز نیست .