بررسی تطبیقی عناصر بصری نگاره‌های «دربار جمشید» و «دربار فریدون» در شاهنامه‌ی ‌طهماسبی با تأکید بر ترکیب‌بندی نگاره‌ها مقاله

از مهم‌ترین ویژگی‌های یک اثر هنری که می‌تواند بیانگر مفاهیم به‌کاررفته در آن باشد، ترکیب‌بندی و عناصر بصری آن است. این پژوهش که در آن نگاره‌های دربار جمشید و دربار فریدون از شاهنامه‌ی طهماسبی انتخاب و موردمطالعه قرارگرفته‌اند، به این سؤالات پاسخ داده است که چه عناصر بصری مشترک و با چه شباهت‌ها و تفاوت‌های مفهومی، در این نگاره‌ها به‌کاررفته و هرکدام نگاره، نقاش بهتر توانسته است عظمت دربار را به تصویر بکشد؟ هدف از انجام این پژوهش، مطالعه‌ی ترکیب‌بندی و عناصر بصری خط، حرکت، ریتم، و به‌طور‌کلی یافتن ارتباط هنری میان نگاره‌های موردبحث بوده است. به نظر می‌رسد به دلیل آنکه موضوع هر‌دو نگاره درباری است، نقاش تلاش زیادی در جهت نمایش عظمت پادشاهی به‌کاررفته بسته باشد. ازآنجایی‌که نگاره‌های موردبررسی در این پژوهش مربوط به یک مکتب و دوره‌ی تاریخی با نگارگرانی مشترک هستند و در یک نسخه‌ی واحد یعنی شاهنامه‌ی طهماسبی و با مفهومی درباری تصویرسازی شده‌اند، در این پژوهش، این دونگاره برای مطالعه و تطبیق در نظر گرفته‌شده‌اند. بررسی نگاره‌ها نشان می‌دهد درمجموع نگارگر در نگاره‌ی دربار فریدون، به لحاظ ساختار ترکیب‌بندی، تجسم خطوط و مفاهیم مرتبط با آن‌ها، ریتم و بیان عظمت درباری در مقایسه با نگاره‌ی دربار جمشید موفق‌تر عمل کرده است و در مقابل، نگاره‌ی دربار جمشید به لحاظ پیکره‌های انسانی، تحرک و پویایی بیشتری دارد. این پژوهش به روش توصیفی- تطبیقی انجام و اطلاعات آن به ‌شیوه‌ی کتابخانه‌ای جمع‌آوری گردیده است.