چکیده:
هدف اصلی این مقاله بررسی ریشه های نوسان موجود در روابط میان ایران و چین و عدم شکل گیری رابطه مبتنی بر همکاری فراگیر در دوران بعد از انقلاب تا سال 2013 با تکیه بر بنیان های راهبردی دو کشور است. بررسی سیر روابط ایران و چین در دوران بعد از انقلاب اسلامی نشان می دهد که این بخش از روابط خارجی برای ایران با چالش ها و بحث های زیادی همراه بوده است؛ چنان که با وجود اشتراکات زیاد میان دوطرف برای تقویت همکاری در برهه هایی از زمان، روابط دو کشور شاهد الگوهای رفتاری بوده که سبب شده تا در پرتو مقولات همزمان همکاری و تعارض رابطه مبتنی بر همکاری فراگیر شکل نگیرد. این مقاله با طرح این سئوال که راهبردهای سیاست خارجی چین و ایران چگونه در دوران بعد از انقلاب تا سال 2013 منجر به عدم شکل گیری رابطه راهبردی و منحنی نوسانی در روابط دو کشور شده است؟ یافته این پژوهش آن است که در حالی که راهبردهای سیاست خارجی ایران برای چین وزنی راهبردی، بلندمدت و فارغ از رفع نیازهای مقطعی در نظر گرفته اما سیاست گذاری خارجی چینی ها همکاری با ایران را تاکتیک محور و ابزاری، کوتاه مدت، معطوف به موضوع و وابسته به شرایط زمانی می داند. در راستای بررسی این ادعا این مقاله بعد از طرح چهارچوب نظری، در بخش دوم سیر فراز و فراد روابط دو کشور بعد از انقلاب اسلامی را نشان داده و در بخش سوم محتوای راهبردهای سیاست خارجی دو کشور را بررسی می کند.
خلاصه ماشینی:
"اگـر در تفسـیر رسمی از این دکترین که منطبق با دیدگاه دولت اصولگرا بـود، گسـترش روابـط بـا کشورهایی همچون چین به جهت جایگاه آنهـا در سـطوح گونـاگون بـین المللـی و جهان در حال توسعه با هدف تعدیل نظم بـین المللـی موجـود بـود، در تفسـیرهای عملگراتر نیز همکاری با این کشور میتوانـد بـه انجـام تغییـرات درون سیسـتمی و کسب شرایط نوین اقتصادی و فناوری کمک کنـد؛ بنـابراین در ذیـل ایـن دکتـرین سیاست خارجی ایران ، گسترش همکـاری بـا چـین در سـطح راهبـردی از اهمیـت فزاینده ای برخوردار میشود.
راهبردهای سیاست خارجی ایران (کلان ، توجه بلندمدت به وزن و الگوی رفتاری راهبردی و فارغ از حوزه ) موضوعی) جایگاه چین همکاریجویی صرف نظر از وجود نظرات مختلف در مورد ماهیت و هدف بهـره گیـری از رویکـرد جهان سوم گرایی در سیاست خارجی ایران ، باید به این محور مهم اشاره کرد کـه در این نوع نگاه از سیاست خارجی همانند سیاست های تعامـل سـازنده ، نـه غربـی نـه شرقی و نگاه به شرق گرایش زیادی از جانب ایران برای گسترش روابـط بـا چـین دیده میشود.
وانگ جیسی، استاد روابط بین الملل دانشگاه بیجینگ که اولین بـار این اندیشه را در حوزه آکادمیک چین مطـرح سـاخت ، بـر ایـن نظـر اسـت کـه در شرایطی که امریکا با ایجـاد زنجیـره ای از متحـدان خـود در شـرق آسـیا بـه دنبـال محاصره و مهار چین است ، این کشور باید به دنبال راه هـای جدیـدی بـرای تـنفس خود باشد؛ بنابراین حرکت به سوی غرب و شکل دادن به روابط راهبردی با روسیه و آسیای مرکزی و تقویت مناسبات با ایران و پاکستان میتواند راه حل مناسبی بـرای چین در ممانعت از انزوا و مهار خود توسط امریکا باشد (٢٠١١ ,Jisi)."