هشت صد سال بعد، ابن رشد/ «درخشش ابن رشد در حکمت مشاء» معرفی و نقد

"در این مورد نمی‌توان گفت‌ که ابن رشد تحت الشعاع انسان بزرگ‌تری چون ابن عربی‌ قرار گرفته،زیرا ابن رشد حد اقل مدافع رسمی فلسفه‌ است و کتاب تهافت التهافت خود را در پاسخ به کتاب‌ برجسته‌ترین مفسرین ارسطو نیز است وعلی القاعده چون‌ ارسطو در جهان اسلام به عنوان معلم اول مطرح است، شارح کبیر او نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد،همچنین‌ موضوع مورد بحث ابن عربی عرفان است و ابن رشد به‌ فلسفه توجه دارد. به عبارت دیگر آن‌ها علاوه بر اندیشه‌های ارسطو،اندیشه‌های افلاطون‌ و نوافلاطونیان را نیز مورد مداقه قرار دادند و همواره به‌ دنبال ارائه مطالب ابتکاری بوده‌اند،لذا ابن رشد دست‌کم‌ در دو موضوع تمایز وجود از ماهیت(2-201)و نظریه‌ فیض(269)با ابن سیا و فارابی اختلاف‌نظر اساسی دارد و به هیچ‌وجه دو مکتب فلاسفه شرق عالم اسلام قرار نمی‌گیرد. همان‌طور که در توضیحات بالا مشاهده شد ابن رشد با فقها،متکلمین،عرفا و فلاسفه اختلاف‌های مبنایی‌ پیدا کرده و در مورد برخی از آن‌ها نظرات بدیعی نیز از خود ارائه داده است به همین دلیل او دیگر به راحتی‌ نمی‌تواند با این گروه‌های مختلف فکری هم‌سخن شود، لذا سخنان او به مدت چندی سده در محاق می‌افتد. پس از طرح این‌ نکته نویسنده نتیجه می‌گیرد که این کار ابن رشد مانند کار ایمانوئل کانت است؛«زیرا این فیلسوف آلمانی نیز در باب‌ اثبات وجود خداوند و آزادی انسان و جاودانگی نفس به‌ همین سبک و اسلوب سخن گفته و باور داشتن به این امور را در پیدایش فضیلت‌های اخلاقی و عملی موثر دانسته‌ است."