چکیده:
اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﺌﻮرﯾﮏ ﺑﯿﻀﯽ ﺑﻨـﺎ دارد ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ژﺋﻮﭘﻮﻟﯿﺘﯿﮏ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان را در اﻣﻨﯿﺖ اﻧﺮژی روﺷﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ، ﺑﻪوﯾﮋه ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ژﺋﻮﭘﻮﻟﯿﺘﯿﮏ اﻧﺮژی اﯾﺮان و ﺑﯿﺎن ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد و آﺗﯽ ﮐﺸـﻮرﻫﺎی اﺗﺤﺎدﯾـﻪ اروﭘﺎ ﺑﺮای ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻋﺮﺿﻪ اﻧﺮژی را ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، اﻧـﺮژی ﯾـﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ژﺋﻮﭘﻮﻟﯿﺘﯿﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه وﯾﮋهای در ﺑﺎزیﻫﺎی ﻗﺪرت ﻧﻈﺎم ﺟﻬﺎن ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ. دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژی ﺑﺮای ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﻄﻮح ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ ﻗﺪرت اﻫﻤﯿﺘﯽ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﭘﯿـﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ؛ ازاﯾﻦرو ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﻧﻈﺎم ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﻌﺮﯾﻔـﯽ ﻣﻘﺒـﻮل از ﺟﺎﯾﮕـﺎه اﻣﻨﯿﺖ اﻧﺮژی ﺧﻮد در ﺟﻬﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن اﯾﺮان ﺑـﺎ واﻗـﻊ ﺷـﺪن در ﻣﺮﮐـﺰ ﺑﯿﻀـﯽ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ اﻧﺮژی ﺟﻬﺎن و ﺑﺎ دردﺳﺖداﺷﺘﻦ ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺖ ﺧـﺎم و دوﻣـﯿﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﮔـﺎز ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺟﻬﺎن از ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﻬﻤﯽ در ﻣﺒﺎﺣﺚ اﻣﻨﯿﺖ اﻧﺮژی ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. اﺗﺤﺎدﯾﻪ اروﭘﺎ ﯾﮑﯽ از ﻗﻄﺐﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی واردﮐﻨﻨﺪه اﻧـﺮژی اﺳـﺖ. ﺗﻮﻟﯿـﺪات داﺧﻠـﯽ اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﺑﻪﺷﺪت ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ واردات اﻧـﺮژ ی ﻣـﯽ ﻃﻠﺒـﺪ ﺟﻤﻬـﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﺗﺨﺎذ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﻨﺪ و اﺗﺤﺎدﯾﻪ اروﭘﺎ را ﺑﺎزاری ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﻓﺮوش ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻓﺮض ﮔﯿﺮد.
Through a descriptive and analytical method and on the basis of oval theoretic framework, this research is to clarify the function and the geopolitical position of Islamic Republic of Iran in the immunity of energy, particularly the geopolitical potentials of energy of Iran as well as the present and the future potentials of the countries of European Union in favor of the supply and demand of energy. On account of the outcomes of this research, energy is considered as a geopolitical variable possessing a significant position in the plays over the power in the system of universe. Achieving energy sources for all of the hierarchical levels of power is of strategic importance. Accordingly, each of the performers of the universal system is seeking for an acceptable definition from the position of their energy in the world. Among this, Iran is of significant rank due to its location in the strategic oval center of energy of the world and having the third sources of unrefined oil as well as the second sources of natural gas of the world.
European Union is one of the economical centers of importing energy. The internal products of union have been deeply decreased. This dependence on the importation of energy demands the Islamic Republic Iran’s taking appropriate strategies and supposing European Union as an appropriate market for the sale of oil and gas
خلاصه ماشینی:
"انرژی و امنیت آن میتواند به یکی از مهمترین محملهای پیوند ایران با قدرتها و کشورهای در حال توسعه (بهویژه در آسیا و اروپا) تبدیل شود و کمک بسیار مؤثری به تحقق الزامات سند چشمانداز و توسعه کشور بنماید در ضمن افزون بر منافع اقتصادی، منافع امنیتی درخور توجهی برای ایران خواهد داشت؛ زیرا این کشورها را به ایران وابسته میکند.
(جعفری ولدانی، 1382، ص58) با وجود تمرکز منابع نفت و گاز جهان در خاورمیانه و بهویژه در حوزه خلیج فارس بهنظر میرسد کشورهای توسعهیافته، برای تأمین امنیت انرژی خود، سرمایهگذاریهای بزرگی در پروژههای نفتی و گازی این منطقه میکنند؛ چرا که هزینه تولید در آن پایینتر است.
با توجه به آشکاری افزایش نیاز اروپا به گاز طبیعی در دهه دوم و سوم قرن حاضر و با رصد شرایط اقتصاد گازی و ذخایر ایران، میتوان گفت جمهوری اسلامی ایران قادر است با برنامهریزی مبتنی بر واقعگرایی، کلید امنیت عرضه انرژی به اروپا را در تهران نگه دارد.
گام مهم دیگر که میتواند در حضور ایران در راهبرد امنیت عرضه انرژی اروپا و کسب دستاوردها و آثار بعدی آن مؤثر واقع گردد، ایجاد موقعیت حضور در طرحهای گازی ایران برای آن دسته از شرکتهای اروپایی است که به صورت تخصصی در حوزه تأمین گاز این قاره فعالیت میکنند.
یکی از پیامدهای مهم این رویکرد تبدیل انرژی به اولویت اول سیاست خارجی این اتحادیه در روابط با دیگر کشورهای جهان و توجه به دو منطقه خزر و خاورمیانه است که جمهوری اسلامی ایران در هر دو منطقه جایگاه محوری دارد."