بیرون از سنت/ درباره نظریه انحطاط مقاله

"منظور از این سخن چیست؟جهان عرب یک نص‌ بیشتر نمی‌شناخت؛چراکه با گذشته پیش از اسلام خود قطع رابطه‌ کرده بود،اتفاقی کهد ر ایران روی می‌دهد این است که پارادایم نظام‌ معرفتی پیش از اسلام به دوره اسلامی منتقل می‌شود و از سوی‌ دیگر با نظام فکری یونانی تنیده می‌شود و در کنار این نصوص،قرآن‌ قرار می‌گیرد. اتفاق مهم این است که در درون مجموعه نظام معرفتی عقلی، که دیگر قدرت تثبیت خود را نداشت به‌گونه‌ای که اساس و مبنای‌ تمدن ایران قرار بگیرد،در دوره مغول مصالحه مهمی صورت گرفت: برای آن‌که بتوانند مبنای عقلانی را نجات دهند،کسانی مثل خواجه‌ نصیر طوسی آن را با مبانی شرعی درآمیختند. در سده‌های‌ متأخر،از زمانی که مبنای شرع برمبنای عقل چربید و خصوصا بعد از ظهور صوفیه و از هم‌گسیختن و پیدایش شکاف میان دو حوزه عمل‌ و نظر،سنت راهی را در پیش گرفت که به تصلب سنت انجامید؛یعنی‌ سنت به نظام معرفتی ما تبدیل شد؛نظامی بی‌ارتباط با پرسش‌هایی‌ که از بیرون می‌آمد و به همین دلیل از سده دهم خصوصا سده‌ یازدهم به بعد-از یک‌سو شریعتمدارانی همچون علامه مجلسی، به متفکران قوم بدل شدند و از سوی دیگر مجموعه سنتی که در شعر،ادبیات،فلسفه و همه هنرهای ما و به نوعی تمام آنچه که با نظام‌ حقیقتی ما همراه بود،به تدریج بیش از پیش تسلط یافت."