چکیده:
آل دابويه عنوان خانداني است محلي كه توانست بيش از يك قرن بر ناحيه اي موسوم به پتشخوارگر حكومت نمايد. آنان زماني روي كار آمدند، كه از طرفي نفس امپراطوري ساساني به شماره افتاده بود واز طرفي ديگر سيل بنيان كن اعراب را كسي ياراي مقابله با آن نبود. اما حكومت دابويگان در چنين شرايطي توانست پا بگيرد و با قدرت، تا مدتها تداوم يابد. حتي سقوط و زوال بزرگترين حكومت هاي عصر را چون امپراطوري ساسانيان و خلافت اموي نظاره نمايد بي آنكه خللي در ماهيت حكومت محليش ايجاد شود. به نظر مي رسد آنها با استفاده از موقعيت جغرافيايي خاص خود و همچنين با اتكا به قدرت نظامي و برقراري مناسبات سياسي و در نهايت حفظ ارزشها و سنن باستاني و اتكا به مقبوليت محلي؛ تداوم خود را تضمين نمودند. در اين پژوهش با اتكا به منابع اين دلايل مورد بررسي قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"حکومت دابوییگان آل دابویه یا گاوبارگان عنوان حکومتی محلی است که در یازدهمین سال س-لط نت یزدگ-رد سوم، آخرین پادشاه ساسانی ، توانستند بر اوضاع ناحیه ای موس-وم ب-ه پتش-خوارگر ک-ه ش-امل گیلان و طبرستان می شد، مسلط شوند و بعدها از سوی یزدگ-رد س-وم عن-وان پادش-اهی ای-ن نواحی را به دست آورند )ابن اسفندیار، ١٥٤(.
آل دابویه که توانسته بود بسیاری از یورش های اعراب بر مناطق تح-ت حاکمی-ت خ-ود را دفع نماید، در دوره حاکمیت امویان با حجم و شدت بیشتری از این حملات مواجه گشت ، که عمده آن در زمان فرمانروایی فرخان بزرگ صورت گرفت که همگی به شکست و عقب نشینی اعراب منجر شدند.
آل دابویه در ابتدا با همین گزینه یعنی قدرت نظامی بر روی کار آمدند و آن زمانی بود ک-ه ساسانیان در واپسین روزهای خود قرار داشتند واز هر سو مرزهای ایشان مورد حمله مهاجمین واقع می شد.
حجاج در سرکوبی او سفیان بن ابی الاب-رد الکلب-ی را ب-ه طبرس-تان فرس-تاد، ام-ا اسپهبد دابویی که در این زمان فرخان بزرگ بود ضمن تشریح مصایبی ک-ه در س-ر راه س-ردار عرب جهت جنگ با قط ری قرار داشت او را تط میع نمود تا خود این کار را به انجام برس-اند و در عوض اعراب نیز متعهد شوند تا به قلمرو دابویگان دست درازی نکنن-د )اولی-اءالله ، ٥٠(."