سیاست نگاه به شرق و تحلیل امکان یا امتناع ائتلاف راهبردی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و چین 1392 - 1368 مقاله

يكي از رويكردهاي مطرح در سياست خارجي جمهوري اسلامي، سياست نگاه به شرق است. اين رويكرد پس از گذشت يك دهه از قطع روابط ديپلماتيك ايران با ايالات متحده آمريكا و نيز تشديد تحريم هاي گسترده اين كشور و نيز اتحاديه اروپا عليه جمهوري اسلامي ايران در اولويت سياست خارجي ايران قرار گرفت. در اين راستا جمهوري اسلامي ايران تلاش كرد تا به منظور تامين بخشي از آرمان ها و اهداف اقتصادي خود با اتخاذ اين رويكرد جديد، از تك قطبي شدن ساختار نظام بين الملل پس از جنگ سرد جلوگيري كند. در اين ميان، چين به عنوان يك قدرت نوهژمون در نظام بين الملل كه ماتريس قدرتش همواره درحال اوج گرفتن است و شاخص هاي برتري قدرت خود را در ابعاد مختلف اقتصادي، نفوذ سياسي و نظامي ارتقا بخشيده است، مورد توجه دستگاه ديپلماسي ايران قرار گرفت تا از طريق توسعه همكاري با اين كانون ثروت و قدرت بين المللي، بخشي از اهداف ملي ايران در سطوح منطقه اي و بين المللي تامين شود. اما اينكه ساختار هژمونيك نظام بين الملل پس از جنگ سرد تا چه ميزان فرصت ائتلاف سازي را در برقراري اين مناسبات راهبردي دراختيار دستگاه ديپلماسي ايران قرار داده، مسئله اي است كه پژوهش حاضر قصد تبيين آن را دارد. در اين راستا پرسش اصلي اين مقاله اين است كه جمهوري اسلامي ايران چه هدفي را در توسعه مناسبات راهبردي با چين دنبال مي كند؟ براي پاسخ به اين پرسش، اين فرضيه به آزمون گذاشته شده است كه «جمهوري اسلامي ايران به چين به عنوان يك جايگزين مناسب در حوزه مناسبات اقتصادي مي نگرد». روش تحقيق در اين پژوهش، تحليلي ـ توصيفي است و براي تبيين مسئله پژوهش از نظريه «چرخش قدرت و نقش»، بهره گرفته شده است.

در ایـن میـان ، چـین بـه عنـوان یـک قـدرت نوهژمون در نظام بین الملل که ماتریس قدرتش همواره درحال اوج گرفتن است و شاخص های برتری قـدرت خـود را در ابعاد مختلف اقتصادی، نفوذ سیاسی و نظامی ارتقا بخشیده است ، مورد توجـه دسـتگاه دیپلماسـی ایـران قـرار گرفت تا از طریق توسعه همکاری با این کانون ثروت و قدرت بین المللی، بخشی از اهـداف ملـی ایـران در سـطوح منطقه ای و بین المللی تأمین شود. واقعیت های برآمده از هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیـه ایـران و سپس اعمال تحریم های یک جانبۀ ایالات متحده آمریکا و نیز اتحادیه اروپا علیه ایـران ، مسـئولان و تصـمیم سـازان عرصه سیاست خارجی ایران را به درپیش گیری سیاست نگاه به شرق و گسترش مناسبات بین المللـی بـا قطـب هـای قدرت آسیایی در بعد اقتصادی هدایت کرد.