چکیده:
در سالهای اخیر به کارگیری شخصیتها و مضامین دینی در شعر ادیبان مسلمان نمود بارزی داشته است. شاعران معاصر فارسی و عربی نیز در جهت استفاده از این شخصیت ها در اشعار خود اهتمام ورزیدهاند. پژوهش حاضر با روش توصیفیتحلیلی به تحلیل شخصیتهای دینی به کاررفته در اشعار دو شاعر معاصر فارسی و عربی یعنی نازک الملائکه و طاهره صفارزاده پرداخته است. در این پژوهش ضمن معرفی دو مرحلهی نقل و ثبت شخصیت (التعبیر عن الشخصیة) و بیان به وسیلهی شخصیت یا تعبیر معاصر از شخصیت میراثی (التعبیر بالشخصیة) که به عنوان روش تعامل شاعران با شخصیت میراثی شناخته میشود، اشعار این دو شاعر بر اساس این دو مرحله دسته بندی شده و مورد تحلیل قرار گرفته است. همچنین در مرحلهی دوم شیوهی به کارگیری شخصیت، عامل به کارگیری و نیز موضع شاعر در کاربرد شخصیت نیز مشخص میگردد. یافتههای این پژوهش نشان دهندهی این است که هر دو شاعر از شخصیت های دینی در شعر خود بهره برده اند و شخصیتهایشان در هر دو مرحله گنجانده شده است با این تفاوت که شخصیتها در شعر نازک الملائکه بیشتر متعلق به مرحلهی دوم است و در شعر صفارزاده بیشتر در مرحله-ی اول گنجانده میشود.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی به تبیین شخصیتهای دینی به کار رفته در شعر دو شاعر معاصر فارسی و عربی؛ یعنی نازک الملائکه و طاهره صفارزاده پرداخته است تا میزان اهتمام دو شاعر مسلمان به آن شخصیتها مشخص شده و روش بهکارگیری آن نیز تبیین شود.
ضرورت، اهمیت و هدف هدف اصلی پژوهش بررسی کاربرد شخصیتهای دینی در اشعار نازک الملائکه و طاهره صفارزاده بر اساس نوع تعامل شاعران با آن است که به منظور مقایسه و بیان شباهتها و تفاوتهای شعر دو شاعر صورت میگیرد تا میزان اهتمام دو شاعر مسلمان به شخصیتهای دینی سنجیده شود.
حضور قرآن در شعر معاصر عراق (با تکیه بر اشعار السیاب، البیاتی، نازک الملائکه و احمد مطر)، (سمیعی، 1391)، در این پایاننامه، شخصیتهای دینی در شعر نازک الملائکه بررسی شده اما عوامل مؤثر در به کارگیری میراث در شعر او مورد بررسی قرار نگرفته؛ همچنین میراثها با توجه به دو مرحلة «التعبیر بالشخصیة» (بازخوانی) و «التعبیر عن الشخصیة» تحلیل نشدهاند.
علاوه بر این، میتوان بعد اجتماعی دیگری هم برای به کارگیری شخصیت حوا به کاربرد؛ از آنجا که شاعر در جایی وسوسه شدن آدم توسط حوا را بیان میکند، ممکن است این موضوع، اعتراضی به نگرش منفی به زن در جامعه و مورد اتهام قرار دادن وی باشد که در آن زمان و فضا، امری طبیعی بود.
شیوة به کارگیری میراث دینی در شعر نازک به این صورت است که شاعر، حوادث زندگی شخصیتها را با مصداق معاصر آن و به تناسب تجربة معاصر خویش بیان میکند.