چکیده:
برخي روايات با تعبير «اَعْرِبُوا الْقُرْآنَ» به اعرابِ قرآن امر كرده است. مفسران، دانشمندان علوم قرآني و شارحان حديث، احتمالات مختلفي درباره معناي اين روايات مطرح كرده اند. اين پژوهش با هدف تبيين بهتر و روشن تر اين روايات به بررسي، شرح و تفسير آنها پرداخته و به اين نتيجه رسيده است كه «اعربوا» در برخي از اين روايات، از اعراب به معناي اثرِ ظاهر يا مقدري مشتق شده است كه به موجب عوامل مختلف در آخر كلماتِ مُعْرَبْ آورده مي شود؛ در نتيجه «اعربوا» در آنها امر به درست خواندن كلمات قرآن از نظر اعراب است كه خلاف آن «لحن» به معناي خطا در اعراب كلمات است. در برخي ديگر نيز «اعربوا» از اعراب، به معناي روشن و بيان كردن معاني كلمات مشتق شده، و امر به تامل و تدبر در معناي كلمات و آيات قرآن است.
خلاصه ماشینی:
"وی می گوید معنای روایت اعراب القرآن دو چیز است: نخست حفاظت و رعایت حرکات که به وسیلة آنها زبان عرب از زبان عجم متمایز می شود؛ زیرا اکثر کلام عجم در حالت وصل و قطع بر سکون بنا شده است و فاعل و مفعول و ماضی و مستقبل از طریق حرکت کلمه تمییز داده نمی شود؛ و معنای دوم رعایت عین حرکات کلمات وعدم تبدیل آنها به حرکات دیگر است؛ زیرا عدم رعایت این امر نیز چه بسا سبب وقوع خطا در اعراب یا تغییر معنا می شود (بیهقی، 1410، ج2، ص429).
شرح و تفسیر با توجه به فضای صدور، می توان روایات اعراب القرآن را به دو دسته تقسیم کرد و هر کدام را به یکی از مشکلاتی که بیان شد ناظر دانست و در نتیجه دو معنا و دو تفسیر برای این روایات بیان کرد: تفسیر اول: گروهی از این روایات مانند روایت «اعربوا القرآن»، «اعربوا القرآن فانه عربی» و «اعربوا القرآن والتمسوا غرائبه» ناظر به مشکل اول اند، و واژة «اعربوا» در آنها به قرینة تعلیل «فانه عربی» که در ذیل برخی از آنها آمده، به معنای خواندن قرآن با اعراب و طبق قواعد لغت عرب است؛ زیرا عربی، مانند فارسی و ترکی و...
این روایات عبارت اند از روایاتی که پس از امر به اعراب، میان قرائت با اعراب و قرائت بدون اعراب مقایسه کرده اند و ثواب قرائت با اعراب را بیشتر دانسته اند (هیثمی، 1408، ج 7، ص163؛ طبرانی، 1415، ج 7، ص307)؛ مانند روایت رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم که فرمود: من قرأ القرآن فأعربه کله فله بکل حرف أربعون حسنة فإن أعرب بعضه ولحن فی بعضه فله بکل حرف عشرون حسنة وإن لم یعرب منه شیئا فله بکل حرف عشر (بیهقی، 1410، ج 2، ص428)."