چکیده:
خمسة نظامی از اواخر قرن هشتم هجری به دلیل داشتن داستان‌هایی عاشقانه و غنایی مورد توجه نگارگران ایران قرار گرفته است. در بسیاری از داستان‌های خمسه، زنان قهرمانان اصلی هستند یا در داستان نقشی اساسی دارند که خود بیانگر میزان اهمیت زنان در منظومههای نظامی است. نظامی، برخلاف نگاه منفی رایج به زنان در جامعه، با رویکردی مثبت جایگاهی رفیع به آنان می‌بخشد. در دوره‌های مختلف نیز این داستان‌ها، به‌خصوص لیلی و مجنون، خسرو و شیرین و هفت‌گنبد بهرام گور، که در آن زنان حضوری پررنگ دارند، مورد توجه نگارگران قرار گرفته و تصویرسازی شده است. با بررسی و تجزیه و تحلیل تصاویر زنان در خمسههای دوره‌های متفاوت می‌توان به زمینة فرهنگی‌ـ اجتماعی و همچنین جایگاه زنان در هر دوره پی برد. لذا با مطالعة تصویر زنان در نسخههای مصور می‌توان به بررسی جایگاه زنان در دوره‌های مختلف پرداخت. این رساله به چگونگی بازنمایی زنان در تصاویر خمسه قرن نهم (خمسۀبرلاس) میپردازد. بررسی این نگارهها با توجه به تعریف جامعه‌شناسی هنر پی‌یر بوردیو و نظریه تأثیر میدان‌های مختلف در خلق اثر هنری صورت می‌پذیرد. میدان‌هایی چون میدان ادبی، تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و... . میزان تأثیر این میدان‌ها در به تصویر کشیدن زنان در خمسۀ یادشده، از جمله موارد مورد بحث در این رساله است. در نتیجه‌گیری نهایی می‌توان گفت بازنمایی تصویر زن در خمسۀ قرن نهم (خمسۀبرلاس) به دلیل سبک هنری بهزاد و توجه او به واقع‌گرایی اجتماعی، بیشتر برگرفته از زمینهها یا میدان‌های اجتماعی و فرهنگی عامه است.
خلاصه ماشینی:
در دوره های مختلف نیز این داستان هـا، بـه خصـوص لیلـی و مجنون، خسرو و شیرین و هفت گنبد بهرام گور، که در آن زنان حضوری پررنگ دارند، مورد توجه نگـارگران قـرار گرفته و تصویرسازی شده است .
تصـاویر مصورشده در این نسخه بیشتر تصاویر مثنوی های هفت پیکر و خسرو و شیرین و لیلی و مجنون خمسة نظامی است به نظر می رسد این سه مثنوی بیشـتر مـورد توجـه نقاشـان و نگـارگران در دوره های مختلف تاریخی قرار گرفتـه کـه بـه تصویرسـازی آن پرداختـه انـد.
وضعیت اجتماعی تولید هنری و تولید فرهنگی اف لین در مقالة خود به بررسی دو اثر پرستش مگی و فوارهدوشان می پردازد و عوامـل مـؤثر در چگونگی خلق این آثار و همچنین چگونگی دریافت مخاطب را با توجه بـه نظریـه هـای بوردیـو توضیح می دهد: چنان که باکساندل نشان می دهد، در هرکدام از این قراردادها، اندازه ، موضوع و حتی طیـف رنگ هایی که در نقاشی مورد نظر به کار رفته معمولا با ذکر دقیق جزئیات نوشـته شـده اسـت .
بررسی این قسمت به تجزیه و تحلیل و درک چگونگی شباهت ها و تفاوت های تصاویر (میدان هنری ) خمسة مصور دورة تیموری ، با زنان ساخته و پرداخته شده در اشعار نظامی (میدان متن ادبی ) کمک می کند.
میزان مطابقت زن مصورشده با میدان ادبی نگاره : متن ادبی در مورد زنان می نویسد که در حال رقص اند و به شادی می پردازند، اما نقاش در ایـن تصـویر بـه نشـان دادن ابـزار موسـیقی و نوازندگی بسـنده مـی کنـد و از کشـیدن رقـص زیبـارویـان امتنـاع مـی ورزد کـه خـود بیـانگر تطبیق بخشیدن تصویر با بافت فرهنگی نقاش است نه فرهنگ دورة نظامی یا پادشاهی ساسانی .
(
, 
, 
)
