چکیده:
اين مطالعه به بررسي مهم ترين عوامل موثر بر قاچاق كالا در ايران طي دوره زماني 88-1353 پرداخته است. در اين مطالعه براي برآورد ارزش قاچاق كالا در ايران از روش شاخص هاي چندگانه و علل چندگانه[1] (MIMIC) استفاده شده است. بر اساس نتايج اين مطالعه، حجم قاچاق طي دوره مورد بررسي روند پر فراز و نشيبي داشته است. اين ميزان در سال 1353 به نسبت 52/36 درصد (حداكثر) از مقدار توليد ناخالص داخلي (به قيمت ثابت سال 1376) و در سال 1361 به نسبت 61/15 درصد (حداقل) از توليد ناخالص داخلي و به طور متوسط معادل با 88/20 درصد از توليد ناخالص داخلي در دوره مورد بررسي بوده است. نتايج اين مطالعه همچنين نشان داد كه نرخ تورم، آموزش، شاخص باز بودن اقتصاد و اندازه دولت مهم ترين عوامل موثر بر قاچاق كالا در ايران هستند. قاچاق كالا بر روي فرآورده هاي نفتي و تقاضا براي پول تاثير گذاشته است، اما تاثير آن بر فرآورده هاي نفتي در مجموع بيشتر از اثر آن بر روي تقاضاي پول است.
خلاصه ماشینی:
"نورتن ٣ (١٩٨٨) نیز در مطالعه ای تحت عنوان نظریه اقتصادی قاچاق به بررسی آثار قاچاق کالاهای کشاورزی در میان کشورهای جامعه اقتصادی اروپا پرداخته و با ارائه یک مدل نظری نشان داده است که با افزایش هزینه های تجارت بین الملل ، از جمله افزایش نرخ تعرفه در واردات کالا به بازار داخلی با فرض عدم کشف و مصادره ، حجم قاچاق کالا نیز افزایش می یابد.
در این تحقیق بار مالیاتی ، شاخص باز بودن اقتصاد، رشد قیمت کالای مصرفی ، بیکاری و درآمد سرانه به عنوان علل و تفاوت نرخ ارز رسمی و غیر رسمی ، تقاضا برای پول نقد و مصرف انرژی به عنوان شاخص های تأثیرپذیر از اقتصاد زیرزمینی در نظر گرفته شده است .
جدول ٢: اندازه نسبی قاچاق کالا (درصدی از GDP رسمی ) در سال ١٣٧٠ در مطالعات مختلف پژوهشگر روش برآورد مقدار برآورد خلعتبری (١٣٦٩) نسبت نقد 7 معاونت بررسی های استراتژیک (١٣٧٦) تخمین تقاضای پول 30 طاهرفر (١٣٧٦) نسبت نقد 26 باقری گرمارودی (١٣٧٧) تخمین تقاضای پول 17 عرب مازار یزدی (١٣٨٠) متغیر پنهان 13 صامتی و همکاران (١٣٨٨) متغیر پنهان 18/6 میانگین 18/6 منبع : مطالعات ذکر شده بنابراین در صورتی که سال ١٣٧٠ به عنوان سال پایه انتخاب و بقیه سال ها نسبت به آن نرمال شود، می توان شـاخص فوق را به صــورت درصــدی از تولید ناخالص داخلی نشــان داد.
نتایج این مطالعه همچنین نشان داد که در بین متغیرهای علی به ترتیب متغیرهای شاخص باز بودن اقتصاد، نرخ تورم و حجم دولت از وزن بالایی در مدل های برآوردی برخوردار و مهم ترین علل قاچاق کالا در ایران به شمار می روند."