چکیده:
پژوهش حاضر به منظور نشان دادن تحول و تطوّر اندیشه ی سیاسی صدرالمتألهین، این
سوال اصلی را مطمح نظر قرار میدهد که: آیا اندیشه ی سیاسی صدرالمتألهین در طول زمان
ثابت بوده و دچار تغییر و تحول نشده است؛ یا در طی دوران حیات علمی و عقلی وی،
متحول شده و تطوّر یافته است؟ روش این نوشتار در پاسخ به سوال یادشده، استفاده از تحلیل
مقایسه ای اندیشه ی سیاسیِ صدرالمتألهین در آثار متقدم و متأخر وی خواهد بود. مدعای مقاله
این است که در اندیشه ی سیاسی صدرالمتألهین، دست کم می توان دو مرحله را از یکدیگر
متمایز ساخت و از دو صدرا، یعنی "صدرای اول" و "صدرای دوم"، سخن گفت؛ با این
تمایز که اندیشه ی سیاسی صدرای اول در چارچوب فلسفه سیاسی فارابی قرار دارد و اندیشه ی
سیاسی صدرای دوم، مستند به سهروردی، ابن عربی، قیصری و اثری منحول از افلاطون است
و به عرفان سیاسی متمایل است.
خلاصه ماشینی:
"اشراق اول : در اثبات نبی(ص ) اشراق دوم : در آنچه بر مردم در شریعت واجب است فصل [٦]: در اثبات اینکه وجود نبی(ص ) لازم است اشراق سوم : در اشاره به حکمت سیاست و حدود فصل [١٢]: در بیان اینکه مقصود شرایع یاد دادن آباد سازی طریق به سوی خدای تعالی است اشراق چهارم : در فرق بین نبوت و شریعت در سیاست اشراق پنجم : در اشاره به اسرار شریعت و فایده طاعت فصل [١٠]: اشاره ای زیبا به اسرار شریعت و حکمت تکالیف اشراق ششم : در اشاره به منافع بعضی از عبادات اشراق هفتم : در ضابطه شناخت گناهان کبیره فصل [١١]: اشاره تفصیلی به منافع بعضی اعمال عبادی اشراق هشتم : در ظاهر و باطن و اول و آخر شریعت اشراق نهم : در اینکه نبوت و رسالت قطع شده اند اواخر فصل [٦] سیاست متعالیه سال چهارم شماره سیزدهم تابستان ٩٥ تطور اندیشه ی سیاسی صدرالمتألهین (٦٣ تا ٨٢) چنان که در این مطابقت میان مباحث مربوطه در الشواهد الربوبیۀ و المبدأ و المعاد قابل مشاهده است : اشراق اول ، از شاهد اول ، و اشراق های چهارم و هشتم ، از شاهد دوم ، از کتاب الشواهد الربوبیۀ معادلی در مقاله ی چهارم کتاب المبدأ و المعاد ندارند؛ چنان که فصل های ١ و ٢ و ٧ از مقاله ی چهارم کتاب المبدأ و المعاد نیز معادلی در مشهد پنجم کتاب الشواهد الربوبیۀ ندارند."
(
, 
, 
)
