چکیده:
اصل حرکت جوهری نظریۀ فلسفی بنیانبرانداز و حتمیای بوده است که در عین اینکه مخالفتهای بسیاری برانگیخته است، سرانجام، در جمع فیلسوفان مسلمان - و بهویژه شیعی - دو سه سدۀ اخیر عموماً مقبول افتاده است. نظریۀ نسبیت انیشتین نیز نظریۀ علمی بنیانبرافکن و مهمی بوده است که باز، بهرغم مخالفتهای فراوانی که در میان فیزیکدانان پدید آورده است، بالاخره در عالَم فیزیک ریاضی تثبیت شده است.
نویسندة محترم مقالۀ بسیار کوتاهِ زیر در طی دو سه صفحه، طرحی بهنظر بلندپروازانه درانداخته است؛ یعنی هم به تعمیم حرکت جوهری صدرایی دست یازیده و هم این صورت تعمیمیافته را دستمایۀ نقد نسبیت انیشتین ساخته است. در همینجا، هم از نویسندۀ مقاله خواستار بسط و تفصیل آن برای نشر در شمارههای آیندۀ نقدونظر هستیم و هم از محققان و متفکران مطلع از حرکت جوهری ملاصدرا و یا نسبیت انیشتین میخواهیم که نقد این مقاله را وجهۀ همت خود قرار دهند و حاصل نقد را برای انتشار در اختیار مجلۀ نقدونظر بگذارند، بهنظر هم تعمیم حرکت جوهری رأی تأملبرانگیزی است و هم نقد نظریة نسبیت
خلاصه ماشینی:
حرکت تألیفی جوهر و نقد نظریة نسبیت انیشتین علی عابدی شاهرودی اصل حرکت جوهری نظریۀ فلسفی بنیانبرانداز و حتمیای بوده است که در عین اینکه مخالفتهای بسیاری برانگیخته است، سرانجام، در جمع فیلسوفان مسلمان - و بهویژه شیعی - دو سه سدۀ اخیر عموماً مقبول افتاده است.
بلکه منظور از آن نظریهای است که با تعمیم حرکت جوهری و تحویل آن به حرکت تألیفی جوهر، چند دگرگونی در آن پدید آورده است که چندی از آنها به گزارش ذیل میآیند: دگرگونی نخست، گسترش حرکت جوهری از فلسفة اولی به منطقة فیزیک است این گسترش را بر مبنای نظریهای به انجام رساندهام که میگوید: یک نظریه میتواند دو ویژگی طبیعی و مابعدطبیعی داشته باشد، بیآنکه در درون خود گرفتار انشقاق و تعارض شود.
از اینرو، با اینکه حرکت تألیفی جوهر با سدتگاه ممتازش نظریة نسبیت را به سطح حرکت مکانی، محدود میسازد: اما چون به اندازۀ بینهایت، دستگاه مرجع ممتاز همارز را نتیجه میدهد منطقة جوهر را با منطقة فضا و زمان فیزیک نسبیتی متقارن میکند.