چکیده:
بررسي موضوع استعمار در رمان هاي دانشور، رويكرد و راه كارهاي وي را براي هويت يابي و شيوه ي مبارزه با استعمار مشخص مي كند. هدف در اين پژوهش نيز واكاوي اين موضوع در رمان هاي جزيره سرگرداني، ساربان سرگردان و سَووشون با روش تحليل محتواست.
از نظر بسامد، دانشور بيشتر سلطه فرهنگي استعمار را به خصوص در زمينه ي خانواده برجسته كرده است و اين كه كشورهاي استعمارگر از طريق آموزش زبان، هنر و معماري، مي كوشند مردم مستعمره را از فرهنگ بومي تهي كنند. در زمينه سياست، بيشتر به فعاليت هاي ضد استعماري و وابستگي و دست نشاندگي مسئولان پرداخته است. سلطه اقتصادي استعمار فراواني كمي در آثار وي دارد و اشاره هايي به غارت منابع ملي و تبديل شدن كشور، به بازاري براي كالاهاي خارجي شده است. از نظر دانشور، فقر و جهل، مهمترين عوامل زمينه ساز استعمار شدن هستند و بازگشت به سنت هاي اصيل ضمن توجه به ويژگي هاي مثبت فرهنگ مدرن، مهمترين راه كار براي مبارزه با استعمار است.
خلاصه ماشینی:
"دانشور در ترسیم فضای دانشگاه ها نشان میدهد بیشتر اسـتادانی کـه بـه آمـوزش هنـر در کشور میپردازند دانش آموختۀ کشورهای غربی و اسـتعمارگرند کـه نتیجـۀ آن تـرویج فرهنـگ کشورهای استعمارگر و زوال فرهنگ کشور مستعمره است ؛ چنان که از زبان هستی در این بـاره چنین بیان میشود: «یک راه آسان دیگر برای بریده شدن از هویـت و خصـلت ملـی خودشـان » (دانشور، ١٣٨١: ١٢٠).
سلطۀ فرهنگی و اجتماعی استعمار استعمار و مسائل فرهنگی و اجتماعی درصد تأثیر استعمار بر خانواده 35 ایجاد سلطه از طریق زبان 29 سلطۀ استعمار بر هنر، آموزش و معماری 24 تحقیر فرهنگ بومی 12 استعمار و سیاسیت دانشور، در زمینۀ سیاست ، بیشتر فعالیت های ضداستعماری کشور مسـتعمره را برجسـته کـرده است ؛ چنان که ٤٠ درصد از مضامین سیاسی داستان هایش اختصاص به ایـن موضـوع دارد.
دانشور از زبان هستی بیان میکند علت این امر آن است کـه اسـتعمارزدگی در ناخودآگـاه جمعی کشورهای جهان سوم رسوخ کرده است و مردم این کشورها، به جای اعتماد بـه نفـس و تکیه بر تواناییهای خودشان ، به سر ادوارد و امثال او روی آورده انـد؛ البتـه ، خصوصـیات مـردم کشورهای مستعمره نیز در استعمارشدنشان بیتأثیر نیست ؛ چنان که یوسف به سـهراب خـان در داستان سووشون میگوید: میدانید نه آن وقت ها که به آلمان ها چشـمک مـیزدیـد موافقتـان بـودم نـه حـالا کـه بـا دشمنانشان ساخته اید."