چکیده:
از آنجا كه يكي از مولفه هاي مهمِ هويتِ مردمان يك كشورْ تاريخ مشترك آنان است، لزوم توجه به تاريخ و حفظ آن به صورت شفاهي و كتبي اهميتي دوچندان مي يابد؛ در غير اين صورت، با گذر زمان، به تدريج فاصله ميان نسل ها آن قدر افزايش مي يابد كه اشتباهات پيشين تكرار خواهد شد. از سوي ديگر، در جامع ه اي كه ثبتِ تصويري رخدادهايِ تاريخي چندان قوت نداشته باشد بازسازي و معادل سازيِ تصويريِ تاريخْ براي نسل جوانِ آن جامعه، كه روز به روز از مطالعه همان منابع محدود كتبي يا شفاهي حوادث كشورشان دور شده اند، ضرورت ويژه اي مي يابد. در مطالعه حاضر، مجموعه عكس هاي صحنه پردازي شده آزاده اخلاقي، با نام به روايت يك شاهد عيني، درباره مرگ هفده تن از ناموران تاريخ معاصر ايران، با روش پژوهش تحليلي ـ تفسيري بررسي شده است. بدين منظور، از آراي رولان بارت در تحليل متون ادبي بر اساس رمزگان هاي پنجگانه معرفي شده در كتاب اس/ زد (1970) و براي تحليلِ متونِ تصويري از مفاهيم استوديوم و پونكتوم در كتاب اتاق روشن (1980) به منزله چارچوب نظري استفاده شده است. اين نوشتار نشان خواهد داد كه مجموعه عكس هاي به روايت يك شاهد عيني در مرز ميان متن خواندني و نوشتني قرار دارد، زيرا، از يك سو، عكاس، با بازسازي عيني اسناد و مدارك به صورتي واقعي نما، تاريخ را روايت مي كند و جاي معناسازي براي مخاطب باقي نمي گذارد و، از سوي ديگر، مخاطب با مشاهده برخي از عكس ها به خوانشي تفسيري از تاريخ معاصر دست مي يابد كه از تصوير صحنه پردازي شده فراتر مي رود. از اين رو، به واسطه آنچه بارت بدان نام پونكتوم نهاده بود، مجموعه به روايت يك شاهد عيني به متني نوشتني بدل مي شود؛ متني كه معنايش يكسره و آگاهانه وابسته به معناهايي است كه مخاطب مي آفريند.
خلاصه ماشینی:
"این نوشـتار نشان خواهد داد که مجموعه عکس های به روایت یک شاهد عینی در مرز میان متن خواندنی و نوشـتنی قرار دارد، زیرا، از یک سو، عکاس ، با بازسازی عینی اسناد و مدارک به صورتی واقعینمـا، تـاریخ را روایـت میکند و جای معناسازی برای مخاطب باقی نمیگذارد و، از سوی دیگر، مخاطـب بـا مشـاهدة برخـی از عکس ها به خوانشی تفسیری از تاریخ معاصر دست مییابد که از تصویر صحنه پردازیشده فراتر میرود.
در این مطالعه ، رمزگان هایی که بارت پیش تر در کتاب اس / زد برای یک مـتن ادبـی بـه کار برده بود در یک متن تصویری ـ مجموعه عکس های آزاده اخلاقی ـ به کـار گرفتـه میشود.
در ایـن عکس و عکس های دیگر این مجموعه ، بازسازی مستند موجود در هر عکـس بـه نقـل روایت بسیار کمک میکند و به مخاطب عکس اجازه مـیدهـد، بـر اسـاس رویـدادها، حرکت ها، و فعالیت ها، مجموعۀ کـنش هـا را بیابـد و نـام گـذاری کنـد، مثـل جزئیـات صحنه پردازی که به مخاطب اطلاعاتی راجع به علت پرداخت صحنه میدهد یا واکـنش اطرافیان مقتول که به وسیلۀ آن میتوان قتل شاعر را توصیف کرد.
پیش تر، بارت با به کـارگیری رمزگـان هـای خویش برای تحلیل یک متن واقع گرای کلاسیک ، مانند داستان سارازین در کتـاب اس / زد نشان داده بود که واقع گرایی آن چنان کـه خـود را نشـان مـیدهـد بـیشـبهه نیسـت ؛ واقع گرایی بر این تصور پافشاری میکند که آنچه به عنوان واقعیت تصویر شده است به گونه ای برابر با آشکاری حقیقت است ."
(
, 
, 
)
