چکیده:
یکی از پارادایم هایی که در دهه های پایانی قرن بیستم به منظور توسعة ظرفیتی شهر شکل گرفته ، الگوی شهر فشرده است . در این الگو حالت های پایدار برای حمل و نقل ، کـاربری ترکیبـی ، همبسـتگی اجتمـاعی و توسـعة فرهنگی کارایی خاصی پیدا نموده و سبب ایجاد فضاهایی با تعامل اجتماعی بالا، مصرف انرژی کـم تـر و درجـة بالای دسترسی برای شهروندان می شود. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل ظرفیتی فرم شهر با تاکید بر الگوی شـهر فشرده در شهر گرگان می باشد که از روش توصـیفی – تحلیلـی و پیمـایش میـدانی اسـتفاده شـده اسـت . در ایـن پژوهش ، شهر گرگان به چهار منطقة شهری جهت سنجش پتانسیل هر منطقه برای اجـرای الگـوی شـهر فشـرده تقسیم شده است ؛ همچنین ، از هشت شاخص تراکم جمعیتی ، زمین های بایر و خالی ، تراکم ساختمانی و دانه بندی قطعات ، نظام دسترسی ها، اختلاط کاربری ها، دسترسی به زیرساخت های شهری ، دسترسی به حمل و نقل شـهری و دسترسی به مسیرهای پیاده رو استفاده شده است . یافته های به دست آمده از تحلیل فضایی - مکانی بـا اسـتفاده از نرم افزار ArcGIS و روش های تصـمیم گیـری چنـد معیـاره MADM و مـدل SAR، منطقـة چهـار بـا ضـریب ٦/٤١ =Vat دارای بیشترین پتانسیل و منطقة ١ با ١٢/٧ =Vat دارای کمترین پتانسیل جهت پیـاده سـازی الگـوی رشد فشردة شهری است . بررسی کالبدی فضایی شهر گرگان نشان می دهد که این شـهر در برخـی منـاطق دارای پراکندگی در فرم و ساختار خود است . منطقة چهار شهر گرگان با بیشترین اختلاط کاربری ها، بیشترین دسترسـی محله ای ، بیشترین زمین های خالی جهت رشد هوشمند شهری و بیشـترین دسترسـی بـه حمـل و نقـل عمـومی ، زیرساخت های شهری و مسیرهای پیاده رو دارای بیشترین پتانسیل جهت رشد فشردة شهری است .
خلاصه ماشینی:
نشریة مطالعات نواحی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان سال سوم ، شمارة ٢، پیاپی ٧، تابستان ١٣٩٥ تحلیل ظرفیتی فرم شهر با تاکید بر الگوی شهر فشرده (مطالعة موردی : شهر گرگان ) * دکتر مصطفی شاهینی فر استادیار گروه جغرافیای دانشگاه پیام نور مهدی خداداد کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه گلستان ، گلستان ، ایران ** مریم بیرانوندزاده پژوهشگر جهاد دانشگاهی لرستان ، لرستان ، ایران نوبخت سبحانی دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات ، گروه جغرافیا، تهران ، ایران چکیده یکی از پارادایم هایی که در دهه های پایانی قرن بیستم به منظور توسعة ظرفیتی شهر شکل گرفته ، الگوی شهر فشرده است .
در ایـن پژوهش ، شهر گرگان به چهار منطقة شهری جهت سنجش پتانسیل هر منطقه برای اجـرای الگـوی شـهر فشـرده تقسیم شده است ؛ همچنین ، از هشت شاخص تراکم جمعیتی ، زمین های بایر و خالی ، تراکم ساختمانی و دانه بندی قطعات ، نظام دسترسی ها، اختلاط کاربری ها، دسترسی به زیرساخت های شهری ، دسترسی به حمل و نقل شـهری و دسترسی به مسیرهای پیاده رو استفاده شده است .
رفیعیان و همکاران (١٣٨٩) در پژوهشی با عنوان سنجش ظرفیت توسعة فضاهای بدون استفاده در مرکز شهر قزوین با تاکید بر رویکرد توسعة میان افزا در شهر قزوین به این نتیجه دست یافتند که بالاترین قابلیت توسعه به محدوده هایی مربوط می شود که بیشترین مشکلات را از لحاظ شاخص های کالبدی ، اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی دارند.
The Compact City: A Sustainable Urban Form (Spon, London).