چکیده:
مطالعه بخشهاي مركزي شهرهاي ايران، نشان مي دهد كه گتو هاي قومي به صورت يك واحد متشكل در برخي از اين شهرها شكل گرفته اند. از جمله اين گتوها، كولي هاي ساكن در حاشيه بخش مركزي شهر سبزوار مي باشد. اين محله، به لحاظ كالبدي و بافت اجتماعي و فرهنگي، يكي از معضلات شهر سبزوار است.
مطالعه بخش مركزي سبزوار، شناخت زير ساختهاي فرهنگي، قومي و اقتصادي محله كوي گلستان، به عنوان يك گتوي قومي در بافت قديم سبزوار، و كشف روابط بين متغيرهاي جمعيتي، اجتماعي و اقتصادي، براي بهسازي و بازسازي محلات، از اهداف اين تحقيق به شماره مي رود.
كولي ها گروهي كوچ نشين اند كه بر اساس وضعيت محل، داراي كوچ و حركات متقابل اند. سطح سواد و ميزان آموزش در ميان كوليهاي سبزوار بسيار پايين است. همچنين، بيش از پنجاه درصد مساكن اين محله با مشكلات شديد بهداشتي روبرو هستند. مهاجرتهاي فصلي نقش مهمي در زندگي كوليها دارد. نتايج اين تحقيق براهميت جنبه هاي اجتماعي مهاجرت كولي ها تاكيد دارد. از ويژگيهاي برجسته كوي گلستان آميخته شدن نقش سكونتگاهي و كاركرد تجاري مي باشد. آزمونهاي آماري اثبات مي كنند كه به احتمال بسيار زياد، دو متغير وضعيت اقتصادي و بافت و استحكام مساكن ساكنان در محله، به هم وابسته اند. اين تحقيق نشان مي دهد كه مشكلات بهداشتي مساكن، يك مشكل عمومي محله است و شرايط اقتصادي خانوارها در آن چندان تاثير ندارد.
وابستگيهاي قومي و خويشاوندي، از مهمترين دلايل اسكان ساكنان در محله مي باشد. مسائلي چون جرم و مشكلات خانوادگي از اهميت بسيار كمي برخوردار است. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه يكي از علل اساسي پيدايش و استمرار كوي گلستان در مركز شهر، سهولت دسترسي به بازار كار و اشتغال در بخش غير رسمي است. لذا جابجايي آنها به معناي دور كردن آنها از مكان كار است. همچنين از آثار منفي جابه جايي ساكنان كوي گلستان، متلاشي شدن شبكه ها و ارتباطات اجتماعي محله مذكور مي باشد، كه به آنها كمك مي كند از عهده شرايط مشكل و سخت زندگي برآيند.
خلاصه ماشینی:
"درآمد: مطالعۀ بخش مرکزی شهرهای بسیاری از کشورهای جهان ،از جمله ایران ، نشان میدهد کـه ایـن منـاطق از لحاظ معیارهای: جمعیت ، وضعیت اقتصادی و کالبدی با مشکلات زیادی رو برو هستند.
مطالعۀ مقایسه ای ویژگیهای جمعیتی ساکنان این محله با نتایج مطالعۀ محلۀ کولیهای سبزوار در سال ١٣٥٤ (سازمان برنامه و بودجه ، ١٣٥٤)نشان می دهد که قاعدة هرم سنی جامعۀ مذکور باریکتر و درصد گروه سنی کمتر از٢٠ سال کاهش یافته است .
اشتغال : نتایج مطالعۀ کوی گلستان نشان می دهد که در این محله از جامعۀ مورد مطالعه ،٨٠تن معادل ٣٥/٢ درصـد جمعیت شاغل هستند و در هر خانوار کولی ساکن در این محله به طور متوسط یک تن کار میکنـد.
برای سنجش تأثیر وضعیت اقتصادی خانوار در فرسودگی محله ، در این آزمون رابطۀ بین وضـع فعالیـت سرپرست خانوار از نظر شاغل یا بیکار بودن ، با نوع مصالح ساختمانی مساکن مورد مطالعه قرار گرفته است .
مطالعۀترکیب سنی جمعیت ساکن در کوی گلستان نشان میدهد که هرم سنی این جامعـه طـی سـی سـال گذشته اصلاح شده و درصد جمعیت فعال آنها افزایش یافته است .
این آزمون نشان میدهد که خانوارهـایی کـه از وضـعیت بهتـری برخـوردار بـوده انـد، از مـساکن مستحکم و جدیدتری برخوردار بوده اند، لذا برای بازسازی و بهسازی محلۀ کـوی گلـستان ، شـرایط اقتـصادی خانوارها از اهمیت زیادی برخوردار است و خانوارهای کولی به دلیـل ضـعف اقتـصادی از مـساکن فرسـوده و قدیمی برخورداراند."