چکیده:
كمبود آب همواره يكي از مهم ترين موانع در روند توسعه كشاورزي در اقليم هاي خشك و كم باران بوده است. در طول زمان كشاورزان در قالب دانش بومي خود روش هاي متعددي را جهت مقابله با كمبود آب و پيامدهاي ناشي از آن ابداع كرده و توسعه داده اند. امروزه در مديريت منابع آب روستايي، براي مقابله اثربخش تر با كمبود آب لازم است تا دانش بومي مورد توجه جدي قرار گيرد. تلفيق دانش بومي هر منطقه با دانش نوين مي تواند بهترين گزينه در بهره برداري از منابع آب و خاك قلمداد شود. در اين پژوهش به معرفي و بررسي يكي از روش هاي بومي حفظ آب و خاك در شرق كشور به نام «آب رنگ كردن» و كاربرد مستقيم عوارض ژئومورفولوژي تپه هاي مارني در روستاي كلاته سادات شهرستان داورزن از استان خراسان رضوي پرداخته شده است. در اين تحقيق با استفاده از مطالعات كتابخانه اي، تهيه مدل هاي رقومي منطقه با نرم افزار Arc GIS، مشاهده ميداني و برداشت نمونه آب و رسوب، مصاحبه با كشاورزان محلي، آزمايش هاي فيزيكوشيميايي و تحليل آماري در نرم افزار «SPSS» اثرات مثبت يا منفي اين روش و نقش عوارض ژئومورفولوژي در حفظ آب و خاك بررسي مي گردد. نتايج نشان مي دهد كه اين روش، بهترين روش بومي- اقتصادي حفظ رطوبت و ترميم بافت خاك اراضي كشاورزي و عامل انتقال آب از اراضي نفوذ پذير مخروط افكنه اي به اراضي كشاورزي پايين دست مي باشد. با توجه به دلايل آماري و بررسي تحقيقات ديگر در اين زمينه، آب رنگ كردن نه تنها سبب بروز تغييرات قابل توجه در كيفيت آب رودخانه و تضعيف كيفيت آب كشاورزي منطقه نمي شود، بلكه باعث تغيير بافت و تركيبات خاك، حاصلخيزي اراضي كشاورزي و نيز كاهش هدررفت ناشي از تبخير و نفوذ به آبخوان با كيفيت پايين مي گردد.
خلاصه ماشینی:
"در این پژوهش به معرفی و بررسی یکی از روش های بومی حفظ آب و خاک در شرق کشور به نام "آب رنگ کردن " و کاربرد مستقیم عوارض ژئومورفولوژی تپه های مارنی در روستای کلاته سادات شهرستان داورزن از استان خراسان رضوی پرداخته شده است .
در این تحقیق با استفاده از مطالعات کتابخانه ای ، تهیه مدل های رقومی منطقه با نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی، مشاهده میدانی و برداشت نمونه آب و رسوب ، مصاحبه با کشاورزان محلی، آزمایش های فیزیکوشیمیایی و تحلیل آماری در نرم افزار "SPSS" اثرات مثبت یا منفی این روش و نقش عوارض ژئومورفولوژی در حفظ آب و خاک بررسی میگردد.
با توجه به دلایل آماری و بررسی تحقیقات دیگر در این زمینه ، آب رنگ کردن نه تنها سبب بروز تغییرات قابل توجه در کیفیت آب رودخانه و تضعیف کیفیت آب کشاورزی منطقه نمیشود، بلکه باعث تغییر بافت و ترکیبات خاک، حاصلخیزی اراضی کشاورزی و نیز کاهش هدررفت ناشی از تبخیر و نفوذ به آبخوان با کیفیت پایین میگردد.
از آن جایی که منطقه مورد مطالعه در شمال شرق ایران و جزء نواحی خشک و نیمه خشک از نظر اقلیم شناسی است و اراضی کشاورزی روستاهای پایین دست تحت تأثیر فرسایش شدید بادی میباشند؛ وجود تپه های مارنی و رسی موجود در منطقه برای کاهش اثرات منفی فرسایش بادی و آبی با افزایش چسبندگی خاک به عنوان راهکاری هر چند سنتی، مطلوب به نظر میرسد.
(2007), Effects of discharging acid-mine drainage into evaporation ponds lined with clay on chemical quality of the surrounding soil and water."