چکیده:
هدف از این نوشتار، اثبات وجود شواهد قرآنی بر آرای سهروردی، در باب «حب» و «عشق» است. بدینمنظور پس از تبیین حقیقت حب از منظر سهروردی و با اشاره به آیات قرآنی مربوط به حب و عشق میکوشیم این دیدگاه را با آیات قرآن تطبیق دهیم و نیز تأویل و تفسیر آیات مذکور را بیان کنیم. سهروردی خود قائل به نوعی تأویل است که در آن فهم معنای حقیقی متن، بستگی به سطح فهم و ادراک خواننده دارد. در این نوشتار دیدگاه سهروردی بر اساس جایگاه وجودشناسی، معرفتشناسی و جهانشناسی حب بررسی شده است. از لحاظ وجودشناسی و طبق نظر سهروردی، حب حقیقتی مستقل است و منشأ ازلی دارد که مجانست در آن شرط نیست. در معرفتشناسی اشراقی، معرفت، پایه و اساس محبت دانسته شده و در جهانشناسی او، نظام جهان و نیز سعادت و شقاوت نفس بر اساس محبت تفسیر میشود. رسیدن به کمال انسانیت صرفاً به واسطه عشق امکانپذیر خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"سهروردی در مونس العشاق مطلب مذکور را اینگونه بیان میکند: این شجره طیبه (منظور وجود ملکوتی انسان است که ظل آن در عالم کون و فساد را بدن خوانند) چون بالیدن آغاز کند و نزدیک کمال رسد، عشق از گوشهای سر برآرد و خود را در او پیچد تا جایی رسد که هیچ نم بشریت در او نگذارد.
میتوان گفت به طور کلی از دیدگاه سهروردی، محبت نفس به هر چیزی که تعلق مییابد، نفس را سمت خود جذب میکند و سعادت یا شقاوت او را رقم میزند؛ همین معنا از آیات قرآن نیز برداشت میشود: قل إن کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله و یغفر لکم ذنوبکم والله غفور رحیم؛ بگو (ای پیغمبر): اگر خدا را دوست میدارید مرا پیروی کنید تا خدا شما را دوست دارد و گناه شما را ببخشد، و خدا آمرزنده و مهربان است (آلعمران: 31) .
وی نظام جهان را بر پایه قهر و محبت تفسیر میکند که خود، تأویل آیاتی است که نظام و سامان تمام امور زندگی مادی و معنوی انسان را بر پایه حب معرفی میکند؛ اساس و پایهبودن معرفت برای محبت و وجود نسبت مستقیم بین آنها و نیز نقش سازنده و کمالبخش حب در انسان از دیگر معتقدات سهروردی است که تأویل آیات متعددی از قرآن و بطن و حقیقت آنها محسوب میشود."