چکیده:
هویت یکی از مفاهیم مهم در حوزه ی مطالعات فرهنگی و اجتماعی است. هویت ملی، به احساس تعلق به سرزمین بزرگتر و در محدوده ای خاص می پردازد. مقوله ی حفظ هویت ملی (و هویت ایرانی) به یکی از مسائل و موضوع های مهم در حوزه ی مطالعات علوم انسانی امروز کشور تبدیل شده است. سینما یک رسانه ی تأثیر گذار و محملی مناسب برای بازنمایی هویت ملی در یک جامعه است. این تحقیق در پی آن است که مؤلفه های هویت ملی (هویت ایرانی) را که در فیلم های علی حاتمی به صورت نشانه های گوناگونی بازنمایی شده است، شناسایی و کشف کند. فیلم سینمایی «مادر» به عنوان مطالعه ی موردی انتخاب شده است. از روش پژوهشی تحلیل نشانه شناختی برای تحلیل این فیلم استفاده شده است. مهم ترین نتیجه این تحقیق نشان می دهد که در فیلم «مادر» مضامین و شاخص های سیاسی، اجتماعی، تاریخی و زبانی هویت ملی، از طریق رمزگان های اجتماعی، فنی و ایدئولوژیکی بازنمایی شده است. سه سبک نشانه شناختی مهم که در رمزگان های تحلیل شده این فیلم وجود دارد عبارتند از: مادر که در این فیلم القا کننده ی وطن است، بازگشت به اصالت و ادبیات اصیل ایرانی و با هم بودن و زندگی جمعی.
خلاصه ماشینی:
"سه سبک نشانه شناختی مهم که در رمزگـان هـای تحلیـل شده این فیلم وجود دارد عبارتند از: مادر که در ایـن فـیلم القـا کننـده ی وطـن است ، بازگشت به اصالت و ادبیات اصیل ایرانی و با هم بودن و زندگی جمعی.
٢- پرسش های تحقیق ١- مؤلفه های گوناگون اجتمـاعی و فرهنگـی هویـت ایرانـی در فـیلم «مـادر» چگونـه بازنمایی شده است ؟ ٢- چه رمزگان های سینمایی از حیث پرداختن به هویت ایرانی در فـیلم «مـادر» وجـود دارد؟ ٣- چه رمزگان ایدئولوژیکی از نظر توجه و تمرکز بـر هویـت ایرانـی در فـیلم «مـادر» حاکم است ؟ ٣- چارچوب مفهومی و نظری تحقیق ٣-١- جان و جهان سینمای علی حاتمی علــی حــاتمی (١٣٢٣-١٣٧٥) از نخســتین دانــش آموختگــان هنرســتان آزاد هنرهــای دراماتیک تهران بود که در طول نزدیک به سه دهه نویسندگی و کارگردانی برای سـینما و تلویزیون ، بیش از ١٥ فیلم سینمایی و سریال تلویزیونی ساخت که مایه ی اکثر آن هـا، داستان ها، روایت ها، تاریخ و رخدادهای ملی (به ویژه دوره قاجار) بـود.
با توجه به آنچه در تحلیل نشانه شناختی فیلم سینمایی مادر به دست آمد، حاتمی بـا تکیه بر این سه سطح رمزگانی که به آنها اشاره شد، تلاش کرده است تـا شـاخص هـا و مؤلفــه هــای سیاســی و اجتمــاعی هویــت ایرانــی را در قالــب نماهــا و اســتفاده از شخصیت سازی و انگاره سازی از تیپ های اجتماعی مـردم جامعـه ایرانـی نشـان دهـد."