چکیده:
توانمندسازي، يكي از مفاهيم اساسي توسعه اجتماعي محسوب مي شود. درواقع، ظرفيت سازي و توانمندسازي روستاييان و تشكل ها، از پيش شرط هاي توسعه پايدار است. در اين پژوهش، سرمايه اجتماعي شبكه زنان روستايي، از طريق تكميل پرسشنامه تحليل شبكه اي و مصاحبه مستقيم با اعضاي گروه هاي توسعه روستايي زنان بررسي مي شود. اين پژوهش، در روستاي بزيجان از توابع شهرستان محلات استان مركزي صورت گرفته است. روستاي بزيجان، تحت پوشش پروژه الگوي ايراني مشاركت و توانمندسازي جوامع محلي است. پژوهش با رويكرد شبكه هاي اجتماعي انجام گرفت. در اين راستا، كارگاه هاي مشاركتي بسيج منابع اجتماعي در روستا برگزار شد كه خود زمينه ساز تشكيل گروه هاي توسعه زنان روستايي بود. به منظور تحقق توانمندسازي اجتماعي بايد مولفه هاي سرمايه اجتماعي مانند مشاركت و اعتماد در ميان افراد تقويت شود. در اين راستا، پيوندهاي اعتماد و مشاركت ميان 78 زن عضو در گروه هاي توسعه روستايي (تمامي اعضا) در منطقه مورد بررسي با استفاده از شاخص هاي كمي سطح كلان شبكه بررسي شد و سرمايه اجتماعي زنان در مراحل مختلف پيش از اجراي پروژه، مرحله گروه بندي و مرحله تشكيل صندوق اعتباري خرد سنجش شد. نتايج نشان مي دهد ميزان سرمايه اجتماعي و به تبع آن، سرعت گردش پيوندهاي اعتماد و مشاركت پيش از اجراي پروژه در حد متوسط بوده و طي مراحل تشكيل صندوق اعتباري خرد افزايش يافته است. از اين رو، مي توان گفت كه اجراي اين پروژه- كه بر تقويت سرمايه اجتماعي تاكيد دارد- ميزان سرمايه اجتماعي را در شبكه روابط زنان روستاي بزيجان افزايش داده است.
خلاصه ماشینی:
در اين راستا، پيوندهاي اعتماد و مشارکت ميان ٧٨ زن عضو در گروه هاي توسعۀ روستايي (تمامي اعضا) در منطقۀ مورد بررسي با استفاده از شاخص هاي کمي سطح کلان شبکه بررسي شد و سرمايۀ اجتماعي زنان در مراحل مختلف پيش از اجراي پروژه ، مرحلۀ گروه بندي و مرحلۀ تشکيل صندوق اعتباري خرد سنجش شد.
به همين جهت ، عليرغم برنامه ريزيها و فعاليت هاي انجام گرفته ، هنوز در اين کشورها زنان نتوانسته اند به جايگاه و نقش مناسب خود در ادارة امور کشور و تصميم گيريها دست يابند (کريم و هاشمي، ١٣٨٧: ١٦١)؛ بنابراين ، مشارکت زنان در تمامي زمينه هاي اقتصادي و اجتماعي جامعه ، امري ضروري و بنيادين و يکي از مهم ترين عوامل براي رسيدن به توسعۀ پايدار روستايي به شمار ميرود؛ چراکه امروزه ميزان مشارکت زنان ، يکي از عوامل توسعه يافتگي محسوب ميشود.
با توجه به تعاريف ذکرشده و براساس اهداف تحقيق ، بررسي سرمايۀ اجتماعي و مصاديق آن از جمله اعتماد و مشارکت در راستاي توانمندسازي جامعۀ زنان روستايي، به عنوان اصلي کليدي در توسعۀ جامعۀ روستايي ضروري به نظر ميرسد که براي تحقق اين مهم ، رويکرد تحليل شبکۀ اجتماعي، روشي نوين و قابل اتکاست .
توجه به نتايج در مرحلۀ پيش از اجراي پروژه در شبکۀ زنان روستاي بزيجان نشانگر آن است که به طورکلي ، ميزان تراکم در پيوندهاي اعتماد و مشارکت و درنتيجه ، سرمايۀ اجتماعي متوسط بوده است که با تشکيل گروه هاي خرد توسعه ، اين ميزان افزايش يافته است .