چکیده:
تغییرات اساسی در ساختار زندگی فردی و اجتماعی در دوران سالمندی و فقدان برنامهریزی برای این مرحله از عمر، سالمندان و جامعه را با وضعیت کمابیش مسئلهسازی مواجه کرده که نیازمند بررسی و ارزیابی همهجانبه است. طرد اجتماعی که در ادبیات نظری و نیز سیاستگذاریها، تبدیل به مبحثی بهروز برای تحلیل مسائل و مشکلات همۀ اقشار اجتماع، در سطوح و ابعاد مختلف شده است، چندیست در زمینۀ پژوهشهای سالمندی نیز جای خود را بهخوبی باز نموده است. این پژوهش به بررسی وضعیت شمول حاشیهای شدن سالمندان شهر تهران با عینک طرد اجتماعی پرداخته، و این مفهوم را از پنج وجه بررسی کرده است: طرد از منابع مادی، طرد از خدمات اجتماعی، طرد از روابط اجتماعی، طرد از محله و نیز طرد از انواع فعالیتهای اجتماعی و در دو سطح عینی و ذهنی تقسیم شدهاست.
براساس بررسی نتایج پیمایش که بر روی 123 سالمند شصت سال و بزرگتر، در مناطق 1، 3، 8، 12، 17 و 18، از میان پنج وجه متفاوت طرد اجتماعی، تجربۀ طرد از انواع فعالیتهای فرهنگی و احساس طرد از خدمات گوناگون، بیشترین فراگیری را بین سالمندان ساکن تهران داشته است. براساس یافتههای پژوهش بین وجوه مختلف طرد اجتماعی ارتباط درونی وجود دارد، و طرد از یکی سبب تجربۀ طرد در بقیۀ وجوه میشود. درضمن طردی که سالمند بهطور عینی در زندگی تجربه میکند، سبب طرد ذهنی و درنهایت احساس در حاشیه قرارگرفتن سالمند میشود.
خلاصه ماشینی:
شیوة عملیاتی کردن متغیرها مفهوم وجوه شاخص ها شیوة سنجش فقر سرانۀ درآمد پس از کسر بدهیها و اقساط ویژگیهای مسکن ، بهره مندی از کالاهای ماندگار، توانایی طرد از منابع مادی محرومیت مادی مالی برای یک سفر در سال ، برخورداری از تغذیۀ مناسب و نیز مراجعه به پزشک هنگام نیاز میزان استفاده از خدمات زیر: طرد از خدمات حمل ونقل عمومی، آب ، برق و گاز، تلفن ، بیمه های درمانی، درمانگاه و اجتماعی بیمارستان های دولتی، مطب های خصوصی، کارت منزلت ، پست ، بانک ، خواربار و نهایتا میادین میوه و تره بار انزوا فراوانی روابط (رودر رو و تلفنی) طرد طرد از روابط تنهایی میزان رضایت از کمیت و کیفیت روابط اجتماعی اجتماعی حمایت دریافت کمک برای نیازهای روزانه ، دریافت کمک هنگام اجتماعی نیاز مالی و بیماری و تنهایی و دلتنگی دسترسی محله ای، برخورداری از امنیت برای رفت وآمد در شب ، فقدان تجربه طرد از محله جنایت یا مزاحمت ، دیدگاه مثبت به محله و ساکنان آن فعالیت های شرکت در نماز جماعت ، جمعه ومجالس مذهبی، مذهبی فعالیت های مذهبی طرد از فعالیت های فعالیت های شرکت در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری، اجتماعی- فرهنگی سیاسی فعالیت های سیاسی فعالیت های عضویت در گروه ها و سازمان های فرهنگی- مدتی فرهنگی- مدنی برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد.