چکیده:
مسجد جورجیر در اصفهان یکی از چندین بنای شکل گرفته در عصر آل بویه سده دهم/ چهارم است که در حال حاضر تنها سردر ورودی جبهه شمال غربی آن در کنار مسجد حکیم باقی مانده است. این سردر هزارساله با نق شمای ههای انتزاعی و ظریف خود در یک ترکیب بندی متقارن به شیوه آجرکاری و به سبک رازی در عصری بنا شد که در آن دین اسام مشروعیت تام داشت. از آنجا که در دوره های اولیه اسامی آثار هنری، ابتدا متأثر از حکوم تهای پیش از اسام بویژه ساسانیان بودند و سپس اندک اندک با اسلوب و شیو ههای اسامی ادغام می شدند. در نوشتار حاضر، پژوهش به شیوه تحلیلی- توصیفی از طریق گردآوری اطاعات از منابع کتابخان های، اینترنتی و مشاهده عینی از بنا انجام گرفته است. مطالعات مبسوط در این حوزه بیانگر آن است که الگوی ساخت سردر مسجد جورجیر را باید در نقوش و ترکیب بندی آثار مختلف عصر ساسانی از جمله معماری، فلزکاری، منسوجات، سفالگری، مهرها، مسکوکات، نقش برجسته ها و... جستجو کرد. دقت در نقوش و ترکیب بندی این سردر حاکی از حضور مستقیم بخشی از نقش مایه های آثار عصر ساسانی است. از این رو با کاوش در نقش، فرم، و سبک اجرای این سردر می توان نتیجه گرفت که هنرمندان بویه ای متأثر از سنت های هنری ساسانی به ویژه معماری، به خلق و آفرینش اثری پرداختند که پس از سد ه های متمادی نه تنها همچنان اقتدار هنر ساسانی را نشان می دهد بلکه می توان آن را نموداری انتزاعی از آفرینش نقش مایه های طبیعت گرایانه ساسانی در قالب اسامی تعبیر کرد.