چکیده:
در مقاله حاضر نگارندگان در پی واکاوی دیدگاه فقیهان امامیه و طرح نگاه صحیح پیرامون مسئلۀ محدوده و مقتضای وقف بر نوادگان یا منسوبان به واقف هستند. مشهور فقیهان امامیه برآنند که اگر واقف صیغۀ وقف را به‌نحو اطلاق به‌کار ببرد و به تفسیر و تصریح مصادیق آن نپردازد؛ نوادۀ دختری مجازاً در شمار موقوف‌ٌعلیهم محسوب میشود و در وقف بر منسوبان، نظر به اینکه نوادگان دختری به واقف (پدربزرگ مادری خود) انتساب نمی‌یابند، در شمار موقوف‌ٌعلیهم به‌حساب نمی‌آیند. نگارندگان در این مقاله پس از نقد و بررسی مستندات مشهور فقیهان، برآنند که در این‌گونه وقف‌ها، نوادگان دختری حقیقتاً در شمار موقوف‌ٌعلیهم به‌حساب می‌آیند و در وقف بر منسوبان به واقف نیز نوادگان دختری ذی‌حق در موقوفه هستند.
In this paper، the authors are trying to find the correct view of Shiite jurists about the scope of dedication to the descendants and relatives of benefactor. The Famous Shiite jurists believe that if the offer of the devotion be absolute Without any constraint، granddaughter virtually can count as those to whom it is dedicated. Also according to the famous Shiite jurists، if the dedication is for the reletives، it isnot include girl descendants.The authors of the article after the jurisprudential documentation review، believes that such deductions include girl descendants by its real meaning as those to whom it is dedicated.
خلاصه ماشینی:
یکی از مسائلی که در نظام حقوقی امامیه پیرامون وقـف مطـرح شده ، این است که اگر واقف مالی را بر «اولاد اولاد» خود یا بر کسانی که بـه وی منسـوب هستند، به صورت مطلق و بدون تصریح مصادیق آنها وقف کند؛ موقوف علیهم چـه کسـانی هستند؟ آیا نوادگان و منسوبان دختری نیز در مقتضای وقف هستند؟ باید توجه داشـت کـه مهم ترین ملاک تشخیص موقوف علیهم ، ارادة واقـف اسـت ، لکـن وقـوف بـر ارادة واقـف دشوار خواهد بود.
بنابراین همان گونه که معیار بهره مندی یک نفر از خمس ، انتساب وی به بنی هاشم است و طبق روایت مزبـور، ایـن انتسـاب هنگـامی برقرار می شود که از جانب پدر آن شخص باشد؛ در وقف بـر منتسـب الیـه هـم کـه سـبب استیفای منفعت موقوفه ، انتساب شخص به واقف است و بنا بـر وحـدت مـلاک گـرفتن از روایت ، انتساب هنگامی محقق می شود که از جانب پدر باشد؛ نوادگان دختری در وقف بـر منتسب الیه داخل نمی شوند (فیض کاشانی ، بی تا، ج ٣: ٢١٠) و این دیدگاه مشـهور فقهـای امامیه است (شهید اول ، ١٤١٠: ١٠٠؛ محقق کرکی ، ١٤١٤، ج ٩: ٩٣).
شایان ذکر است که برخی از حقوقدانان در مبحثی کـه دربـارة وقـف بـر منتسـب الیـه نگاشته اند، اظهار کرده اند که چنین وقفی شامل ذکور و اناث خواهد شد و مستند قول خود را روایات امامیه دانسته اند و از همین روی مطلب خود را به کتاب حـدائق ارجـاع داده انـد (جعفری لنگرودی ، ١٣٧٣: ٢٢٥) و این یعنی نوادة دختـری را مشـمول موقـوف علـیهم در وقف بر منتسب الیه می دانند.
(
, 
, 
)
