چکیده:
فرچرخ یا اسپین، چرخش خودکار، حول تمامی محورهای هواپیما به دلیل واماندگی نامتقارن در بالها است که از بحرانیترین و غیرخطیترین رژیمهای پروازی است، واماندگی نامتقارن به دلایل مختلف، به عنوان مثال استفاده از شهپرها در زمان واماندگی یا نزدیک آن رخ داده، که میتواند منجر به اسپین گردد. واماندگی نامتقارن باعث تغییر در نیروی برآی تولیدی در بالها شده و هواپیما به سمت، بال با زاویه حمله بالاتر، چرخش خود را آغاز کرده و با توجه به تغییرات در پسا، به دلیل واماندگی نامتقارن، چرخش حول محور عمودی نیز آغاز میشود. در نهایت پس از عمودی شدن مسیر حرکت با توجه به اثر تغییرات جریان هوا روی پایدارساز افقی، نوسان در محور طولی نیز شروع میشود. در اسپین، پروفایل حرکت بصورت عمودی رو به زمین (به همراه چرخش) است. با توجه به آمار سوانح هوایی ناشی از اسپین، ضرورت بررسی تاریخچه ای از این حوادث، ماهیت و چگونگی ایجاد آن، عوامل تاثیر گذار بر آن، روشهای پیشگیری و بازیابی از آن احساس میگردد، که سعی شده در این مقاله به آن پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
همزمان این تفکر که پرواز در زوایـای حمله بالا خطرناک و در نتیجه نامطلوب است ، همچنان وجود داشت و محدود کننده های مصنوعی نظیر کنترل کننده های دسته فرمان ٥ در هواپیما تعبیه میگشتند، تا در صورت غفلت خلبان زاویه حمله به طرز خودکار کاهش داده شود.
/ شکل ٣- نمای هندسی و نمودار تغییرات ضریب برآ در اسپین همسطح 1 Traffic Patern 2 steep Spin 3 flat Spin 4 Truning در این حالت نرخ چرخش بسیار بالاتر از حالت قبل بوده و محور اسپین در نزدیکی بال راست قرار گرفته و بال سمت خارج دور١، وامانده نشده ، اما بال داخل دور٢ بشدت وامانده شده است .
قبل از پرواز مرکز ثقل باید به درستی انتخاب شده باشد 1 True Air Speed 2 Flight path و در پروازی که هدف ، ورود به اسپین باشد، باید قبل از ورود به آن خلبان ، هواپیما را در حالت واماندگی قرار داده ، اگر پرنده تمایل به افتادن دماغه ١ داشت مرکز جرم در جلو و اگر تمایل به بالا رفتن دماغه ٢ داشت مرکز جرم در عقب است ، که در این صورت اگر وارد اسپین گردد به سختی قابل بازیابی است ، یا قابل بازیابی نخواهد بود.
در برخی هواپیماها مانند پی٤٥١ نصب مخزن سوخت اضطراری موجب جابجایی مرکز ثقل و تاثیر بر خصوصیات پرنده در اسپین میشود یا در مورد مشابه هواپیمای اف ٤یو٥، در زمانی که چرخ ها و برآسازها٦ بسته و هواپیما در حالت تمیز٧ قرار دارد، دارای خصوصیات بازیابی از واماندگی و اسپین بسیار ضعیفی خواهد بود.