چکیده:
برجستگي جنبههاي هنري از ويژگيهاي بارز تاريخ وصاف و ساير متون مصنوع و فني است. از ميان ظرافتهاي هنري، ايهام جايگاهي ويژه در تاريخ وصاف دارد. در اين مقاله در روشي توصيفي-تحليلي، ايهامهاي موجود در جلدهاي پنجگانه كتاب بررسي شده تا جايگاه ايهام، زمينههاي ايهامپردازي و نقش ايهام در گرهگشايي ابهامهاي اين متن مصنوع روشن شود. پژوهش حاضر نشان ميدهد كه بهرهگيري فراوان نويسنده از ايهامهاي لغوي و ايهامسازي با لغات و اصطلاحات علوم و دانشهاي مختلف، از تنوع زمينههاي ايهامسازي و توانايي علمي گسترده او سرچشمه ميگيرد و نويسنده در ايهامهاي كتاب، به سنتهاي ادبي و نوگرايي توجه ويژهاي دارد. از اين رو ميتوان گفت تاريخ وصاف چكيدهاي از ايهامهاي زبان فارسي و ظرفيتهاي ايهام سازي آن است و نقد و تحليل ايهامهاي كتاب ميتواند بخشي از پيچيدگيهاي آن را مرتفع سازد و راه را براي ورود به اين متن مصنوع هموار كند.
The Ambiguity in T arikh-e-vassaf Dr.Y.Kardgar،Associate professor Department of Persian language and literature، the university of QOM. Abstract The prominence of artistic aspects of Tarikh-e-vassaf is one of the manifest features of this book and other artificial work. Among the artistic delicacies، the Ambiguity has a special situation in Tarikh-e-vassaf. A review of the five volumes of this book reveals the importance of Ambiguity in this historical text and unviels the vast grounds of using Ambiguities in it. The lexical Ambiguities and making Ambiguities using the words and terms of different sciences and knowledges shows the variety of grunds for making Ambiguities and the scientific ability of the author. The Ambiguities of the book is mainly devoted to both literary traditions and new tries in this field. So Tarikh-e-vassaf is the summary of Ambiguities used in Persian language and its capacities of making Ambiguity. A review and analysis of the Ambiguity of the Ambiguities of this book can eliminate part of its complexities and provide a way to enter this artifial text. Ke words:technical prose، Tarikh-e-vassaf، artistics elegance،Ambiguity.
خلاصه ماشینی:
"» (نظامی عروضی، ١٣٨٨: ٤٢) و برخی ایهام را «سلطان محسـنات » (علـوی مقـدم ، ١٣٧٢: ٧٧٤) نامیده اند و در کتاب هنجارگفتار دربارة ایهام آمده : «باید دانست که صنایع بدیعیه هرچند هریـک موجـب حسـن و آرایـش کـلام است لیکن بعضی از آنها را بر بعضی مزیت است و آنچه بالنسبه برهمۀ آنها مزیت دارد در نظر اربـاب فـن صـنعت توریـه اسـت چنانکه بعضی نقل کرده اند» (تقوی، ١٣١٧: ٣٣٧) اگرچه در تعریف ایهام و جایگاه و گونه های آن ، سخن بسیار گفته شده ، مراحل تحول ایهام ، علل و عوامل ایهـام گرایـی و شـرایط دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم ، قم ، ایران yahoo.
این ایهام در تاریخ وصاف نمونه های کمی دارد و در موارد اندکی نیز که به کار رفته متن را بسیار پیچیده کرده است و فهم آن نیازمند درنگ و تأمل بسیاری است : «و در مسائل عویص فقه قول غزالی ترانه و قفال دون القلتین نماید مکحول را سـرمۀ تنبیـه در دیـده کشـد و از هـادی منهـاج حقایق یعنی لفظ حاوی او الفاظ وجیز ناچیز آید و در بساط بسیط وسائط وسیط متروک» (شیرازی،٧:١٣٣٨) در جمله های مذکور اسامی فقیهانی چون محمد غزالی (م : ٥٠٥ه ."