چکیده:
گسترش ناتو به شرق با توجه به تحولات دهه ٩٠ میلادی و مجموعه اقدامات اعضای آن ، صورت عینی به خود گرفته و بحث های فراوانی در راستای اهداف و ماهیت این توسعه در محافل مختلف علمی و پژوهشی مطرح شده است . به طور حتم این گسترش تاثیر شگرفی در برنامه ریزی های راهبردی کشورها در حوزه های مختلف سیاسی امنیتی ، و ژئوپولتیکی در سطح جهان بر جای خواهد گذاشت . سازمان پیمان آتلانتیک شمالی که ساخته و پرداخته سال های جنگ سرد بود، پس از تحولات دهه ٩٠ با بحران موجودیت روبرو شد و سران آن می دانستند که ساختار ناتو پاسخگوی تحولات بین المللی نیست . از این رو با ارائه تعریف جدید و نقش جدید و تغییر تهدیدها از کمونیسم و اتحاد جماهیر شوروی سابق به مسائل دیگری چون بنیادگرایی اسلامی ، تروریسم و ... لزوم تداوم حیات ناتو و گسترش حوزه جغرافیایی آن به سمت شرق به یک ضرورت تبدیل شد. بدون تردید این گسترش با توجه به نزدیک شدن به مرزهای کشورمان در آسیای مرکزی و قفقاز و حضور آن در افغانستان ، تاثیرات شگرفی را در مسائل مختلف سیاسی ، اقتصادی ، امنیتی و ... بر ایران خواهد گذاشت . لذا در این مقاله به بررسی گسترش ناتو در آسیای مرکزی و قفقاز و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران پرداخته خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
"برای اروپائیان واضح است که از سال ١٩٤٥ به بعد سیاست های نظامی ـ رقابتی جدی در اروپای غربی کاهش یافت و آن به خاطر نتایج تضمین کنندگی حضور امریکا در اروپا بود پس یک علت ادامه ناتو از این نگرانی اروپائیان ناشی می شود که پیامد خروج امریکا از اروپا روابط اقتصادی ـ سیاسی دول اروپای غربی را تغییر خواهد داد و حداقل آن آغاز رقابت امنیتی شدید است در این صورت وجود ناتو، ناتویی که در حال انجام تغییراتی جهت انطباق با ساختار جدید بین المللی است برای اروپائیان بسیار حائز اهمیت است .
چین که مانع اقتصادی و سیاسی بالقوه ای در منطقه آسیای مرکزی دارد، نگرانی های خود را از گسترش ناتو به سمت شرق اعلام کرده و معتقد است که حضور ناتو در نزدیکی مرزهای این کشور با هدف محدود کردن میزان قدرت مانور چین در تحولات منطقه صورت گرفته است ، موضوعی که چین آن را نوعی تهدید بالقوه می داند از سوی دیگر، از آنجا که مقابله با اسلام گرایی و بنیادگرایی اسلامی هدف اصلی ناتو، آمریکا و بیشتر کشورهای اروپایی است ، محدود کردن ایران و کنترل میزان نفوذ آن در آسیای مرکزی و قفقاز نیز بخشی از اهداف اصلی گسترش ناتو به سمت مرزهای جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود."