چکیده:
در متون بازمانده اهل حق، به ویژه در نامه سرانجام، نوعی زبان رمزی و نمادین به کار گرفته شده است. در این متون عناصری نظیر رنگ ها، اشیاء، مظاهر طبیعی و سایر مفاهیم کارکردی نمادین یافته اند. بررسی، رمزگشایی و ارزیابی این نمادها پاره ای از زوایای پنهان این فرقه را درخصوص جهان بینی، باورها و آیین هایشان روشن می کند. یافته های بررسی نشان می دهد نمادها ونشانه های به کار رفته در این فرقه نیز جهت ارتباط بین ذهنیت و عینیت و انتقال برخی تجربه های عرفانی و بیان نوعی قدرت فراطبیعی استفاده شده است. سرایندگان این متون از برخی عناصر که با فرهنگ ایرانی و نیز فرهنگ عامیانه پیوند دارد بهره گرفته اند. ارزیابی این نمادها منشا ایرانی و التقاطی این فرقه و تاثیرپذیری آن از برخی از نحله های صوفیه را تبیین می کند.
خلاصه ماشینی:
"یافته های بررسی نشان میدهد نمادها ونشانه های به کار رفته در این فرقه نیز جهت ارتباط بین ذهنیت و عینیت و انتقال برخی تجربه های عرفانی و بیان نوعی قدرت فراطبیعی استفاده شده است .
این موضوع در کنار مشی صوفیانه اهل حق موجب شد که متون مذهبی چندانی از آنها به جا نماند و دست نوشته های که در جم خانه ها گردآوری شده است نیز غالبا به عنوان سر مگو به زبانی رمزی و با استفاده از کنایه و استعارات عرفانی از سوی پیران و قوالان برای پیروان اهل حق بازگو میشده است .
از بین پژوهشگران صفیزاده در ترجمه و شرح اشعار نامۀ سرانجام فراخور بحث خود برخی مفاهیم و واژه ها را در زمینه عرفان توضیح و فهرستی از اصطلاحات دینی _عرفانی بدست داده ٧ که در این کار به نمادشناسی نزدیک شده است .
اهمیت عدد هفت به گونه ای است که بخشی از سروده های نامۀ سرانجام و یک دورة مذهبی آنها دورة هفتوانه است : 8 هفتوانه : آنان که هفت فرزند نورجبین هستند/ بایقین به یکدیگر سجده کنند این فرشتگان از ذات خداوند آفریده شده و پاسبانی آسمان ، ماه ، خورشید، زمین ، آتش ، فلزات و...
2 در شاهنامه حقیقت و سایر منابع دینی یارسان این موضوع گزارش شده است : به جزحق نبد خلقتی در وجود که فرد الصـمد بــود حی ودود 3 مکانش به در بود وذاتش نـهان که در بود اندر صدف آن زمان در نامۀ سرانجام برای بیان طبقات آسمان نیز از نمادهای گوهری نظیر صدف ، عقیق ، 4 گوهر، در، یاقوت ، مرجان استفاده شده است ."
(
, 
, 
)
