چکیده:
توسعه سریع شهری در دهههای اخیر موجب تغییرات وسیعی در الگوی کاربری زمین پیرامون شهرها شده و تاثیرات زیستمحیطی و اجتماعی–اقتصادی زیادی را به همراه داشته است. در این زمینه، ارزیابی تغییرات کاربری زمین و شبیهسازی تغییرات آتی آن میتواند در برنامهریزیها و سیاستگذاریهای شهری راهگشا باشد. ترکیب سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) میتواند ابزار مناسبی برای گردآوری دادهها و تحلیل تغییرات کاربری زمین باشد. این مقاله برای ارزیابی و شبیهسازی تغییرات کاربری زمین صورت گرفـته در شهر میاندوآب از مدل CA-Markov استفاده مینماید. ابتدا، با استفاده از تصاویر ماهوارهای چندزمانهای مربوط به سالهای 1363، 1376 و 1390 نقشههای پوشش/کاربری زمین شهر و اراضی اطراف آن ایجاد گردید و تغییرات صورت گرفته مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حکایت از افزایش 1013 هکتاری مساحت شهر و مناطق ساختهشده اطراف شهر و کاهش 1114 هکتاری کاربری مزارع طی 27 سال گذشته دارد. سپس، با استفاده از مدل مارکوف، ماتریس مناطق گذار کاربریها در فاصله سالهای 1390-1363 محاسبه گردید. در مرحله بعد، نقشههای تناسب مکانی کاربریها با استفاده از روشهای ارزیابی چندمعیاره (MCE) ایجاد گردید. در نهایت، برای پیشبینی تغییرات آتی کاربری زمین تا سال 2025 از مدل CA-Markov استفاده گردید. نتیجه شبیهسازی، حاکی از روند مداوم کاهشی در اراضی کشاورزی و روند مداوم افزایشی در اراضی شهری میباشد. بنابراین، اگر روند کنونی تغییرات بدون اتخاذ یک سیاست توسعه پایدار ادامه یابد افت شدید شاخصهای زیستمحیطی و اجتماعی-اقتصادی را بهدنبال خواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
"ارزیابی و شبیه سازی تغییرات کاربری زمین پیرامون شهرها با استفاده از مدل CA-Markov (نمونه موردی : شهر میاندوآب) 1 میرستار صدرموسوی 2* رسول یزدانی چهاربرج 1 چکیده توسعه سریع شهری در دهه های اخیر موجب تغییرات وسیعی در الگوی کاربری زمین پیرامون شهرها شده و تأثیرات زیست محیطی و اجتماعی –اقتصادی زیادی را به همراه داشته است .
ابتدا، با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه ای مربوط به سال های ١٣٦٣، ١٣٧٦ و ١٣٩٠ نقشه های پوشش /کاربری زمین شهر و اراضی اطراف آن ایجاد گردید و تغییرات صورت گرفته مورد ارزیابی قرار گرفت .
بنابراین در این تحقیق با استفاده از تابع CA-Markov در نرم افزار IDRISI اقدام به شبیه سازی رشد شهری و تغییرات کاربری زمین حواشی شهر میاندوآب طی دوره ٤١ ساله ١٣٦٣-١٤٠٤ گردیده است .
در این تحقیق ، بعد از تحلیل تغییرات صورت گرفته طی ٢٧ سال گذشته ، با استفاده از نقشه های پوشش /کاربری زمین سال های ١٣٦٣ ، ١٣٧٦ و ١٣٩٠ اقدام به مدل سازی تغییرات کاربری زمین شهر میاندوآب و اراضی بلافصل آن با استفاده از مدل CA-Markov برای سال ١٤٠٤ گردید.
مدل سازی تغییرات کاربری زمین تا سال ١٤٠٤ نشان می دهد که اگر روند فعلی رشد سطوح ساخته شده شهری بدون تدوین سیاست های توسعه پایدار ادامه یابد، منجر به کاهش سریع و بازهم بیشتر زمین های مرغوب کشاورزی اطراف شهر شده و بروز پدیده نامطلوب پراکنش شهری خواهد شد."