بررسی و تحلیل برخی اقوال و شطحیات با یزید بسطامی با توجه به مراتب عرفانی مقاله

نویسنده: محمدی، ابراهیم ؛ ابوالحسنی، علی ؛

مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه زمستان 1395، دوره دوم - شماره 4/1 (‎21 صفحه - از 87 تا 107 )

کلیدواژه ها: عرفان شطح اﻗﻮال ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ اﺑﻮﺳﻌﯿﺪاﺑﻮاﻟﺨﯿﺮ ﺑﺎﯾﺰﯾﺪ ﺑﺴﻄﺎمی عارف بایزید حق شطحیات سالک خدا

چکیده:

ﺎﯾﺰﯾﺪ ﺑﺴﻄﺎﻣﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺎرﻓﺎﻧﯽ اﺳﺖ، ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛّﺮی در دوره ﻫﺎی ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ، او ﺑﺎ ﻋﺮﻓﺎن ﻧﺎب ﺧﻮﯾﺶ، ﺻﺪﻫﺎ ﺳﺎل ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ در ﺟﺎن و دل اﻫﻞ ﻋﺮﻓﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺷﻮد و رﺳﺎﻟﺖ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺧﻮﯾﺶ را ﺟﺎوﯾﺪان ﺳﺎزد. وی از ﺑﺰرگ ﺗﺮﯾﻦ و ﻣﺆﺛّﺮﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎرﻓﺎن ﻗﺮن ﺳﻮم ﻫﺠﺮی ﻗﻤﺮی اﺳﺖ. ﺑﺎﯾﺰﯾﺪ در ﺗﻌﻠﯿﻢ، اﻫﻤﯿﺖ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻪ "ﻓﻨﺎ" داده اﺳﺖ. در اﯾﻦ رﺳﺎﻟﻪ ﺳﻌﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﺮﺧﯽ از ﺳﺨﻨﺎن و ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎی وی ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻄﺢ ﻣﻌﺮوف ﮔﺮدﯾﺪه، ﻣﻮرد ﺗﻔﺴﯿﺮ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮارﮔﯿﺮد و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﻮاﻫﺪی از ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻋﺮﻓﺎ و ﭘﯿﺎم درﯾﺎﻓﺘﯽ آﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺳﺨﻦ وی آورده ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺗﺎ اﺑﻬﺎﻣﯽ ﺑﺮای ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﻨﺎن، ﻧﻤﺎﻧﺪ، و ﻧﻈﺮات ﺎعارﻓﺎن را ﺑﻬﺘﺮ و آﺳﺎن ﺗﺮ درک ﮐﻨﻨﺪ. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺄﻟﻪ و ﺿﺮورت ﺗﺤﻘﯿﻖ، ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ی ﺗﺤﻘﯿﻖ، اﻫﺪاف ﺗﺤﻘق روش ﺗﺤﻘﯿﻖ، ﺿﻤﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ ، اﺣﻮال و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺮﺧﯽ اﻗﻮال ﻋﺎرف ﻧﺎﻣﯽ، ﺑﺎﯾﺰﯾﺪ ﺑﺴﻄﺎﻣﯽ، ﺑﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎی ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻋﺮﻓﺎن و ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺑﺮﺧﯽ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮاﺗﺐ و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﻮد؛ و ﻧﯿﺰ ﺷﺮاﯾﻂ و ﺿﻮاﺑﻂ ﺣﺮﮐﺖ در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ را ﺑﯿﺎن داﺷﺘﻪ و اﺑﻬﺎم زداﯾﯽ از ﺳﺨﻨﺎن ﺷﻄﺢ ﮔﻮﻧﻪ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داده اﺳﺖ، و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ دﯾﺪﮔﺎه ﻋﺎرﻓﺎن نویسندﮔﺎن، ادﯾﺒﺎن و ﺷﺎﻋﺮان، درﺑﺎره ی اﻗﻮال اﯾﻦ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ، ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳت.

خلاصه ماشینی:

"» (اللمع فی التصوف، 404) ابونصر سراج، آن سخنور مواج در کتاب اللمع فی التصوف در باب انکار صوفیان توسط دیگر بندگان وگروه‌ها– امروزه نیز بسیارند معاندان و خصومت‌ورزان با عالم عرفان که چون درکی از سخنان آنان ندارند، مردان خدا را طغیان‌گر و خارج از دین و ایمان می‌دانند- چنین می‌فرماید:«نمی‌بینی که گروه‌های بسیار تصوف را انکار می‌کنند اما صوفیان هیچ کس را مردود نمی‌شمارند؛ چه هر کس که در این دریا شناور شد و آموخت و برآمد، سرور دوستان و صاحبدلان است و نور چشم شیدا صفتان و همه به ناگزیر در مشکلات خود به او رجوع می‌کنند. این جمله نشان می‌دهد، که پس از "صحو" و باقی شدن در وجود حق، به مقام "ربوبیت" دست می‌یابد؛ یعنی پیوسته در آن "مقام" است و دیگر در آن‌جا "دوام" دارد، که این خود نشان دهنده"وحدت" محض است؛ اما در این باب به نقل ابو نصر سراج، جنید چنین گفته است: «این سخنان از آن کسی است که هنوز به حقیقت یکتایی در غایت یگانگی با دوست نرسیده است تا بی‌نیاز از پوشیدن لباسی باشد که آن را از دوست درخواست کرده است. از نگارنده: روزگاری از دل خـود من ندارم یک خـبـر گـر چـه بـودم روزگـاری مـن نـگهـبـانش بـه در آن دل بیچـاره هـم بودی نگهبـانم به سال حـال ما این گـونـه بـاشـد روز و شب انـدر وصال ما گهـی فـانی شویم و غرق ربـانـی شویم چـون مقـام آنجـا رسـد مـا محـو حقـانـی شـویم حال ما هر لحظه یی دارد نشان از عشق یار چون به حق خواهی محق گردی، بزن نفست به دار بایزید گفت: «عارف آن است که هیچ شربگاه او را تیره نگرداند و هر کدورت که بدو رسد صافی گردد."

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود