چکیده:
امروزه نقش عوامل ژئوپلتیک در همگرایی و واگرایی کشورها و تحلیل گروه بندی ها و سازمان های منطقه ای بر کسی پوشیده نیست. از این منظر ژئوپلتیک توانسته است الگوهای جدیدی از رقابت، منازعه، همکاری، واگرایی و همگرایی را در سطوح مختلف ترسیم نماید. شورای همکاری خلیج فارس که یک نمونه از این گروه بندی ها می باشد از ابتدای تاسیس در سال 1981 به رغم وجود بسترهای همگرا مانند علائق دینی و فرهنگی مشترک و وابستگی های تمدنی نتوانسته است الگوی موفقی از یک سازه منطقه ای همسان در ژئوپلتیک ارائه دهد. این مقاله کوشیده است موانع همگرایی در این شورا را مورد کنکاش قرار دهد. برای این منظور پس از ذکر تاریخچه ای مختصر از چگونگی شکل گیری این شورا، موانع همگرایی در قالب مباحث ژئوپلتیکی در محورهایی مانند اختلافات مرزی، بحران های هیدروپلتیک، منازعات هژمونیک، نامتوازن بودن سطح توسعه، مناقشات ایدئولوژیک و چالش پولی در کشورهای عضو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
شورای همکاری خلیج فارس (PGCC) که با گردهمایی شش کشور بحرین ، قطر، عربستان سعودی، امارات عربی متحده ، عمان و کویت در می ١٩٨١ شکل گرفت ، اهداف خود را اتحاد، هماهنگی، ایجاد قوانین جامع مشترک اقتصادی، سیاسی، امنیتی، تقویت فعالیت های علمیـتکنولوژیک ، ایجاد صلح و ثبات در خاورمیانه ، تشویق پیشرفت های علمی و فنی در میان کشورهای عضو، ایجاد یک استراتژی مشترک دفاعی، همکاری اطلاعاتی در مقابله با اقدامات ، به منظور براندازی و نیز مقابله با گروه های مخالف تثبیت همکاری کشورهای عضو اعلام نمود (روشندل و سیف زاده ، ١٣٨٢: ١٤٨).
عربستان امارات متحده عربی کویت ، عمان ، قطر، بحرین هرم سه گانه قدرت در شورای همکاری خلیج فارس مجموع عوامل قدرت زای فوق منجر به رقابت بین اعضا برای کسب هژمون درون شورایی شده و گاه اصطکاکهایی را نیز سبب شده است .
و) چالش وحدت پولی: علاوه بر ایجاد منطقه آزاد تجاری (١٩٨٣)، اتحادیه گمرکی (٢٠٠٣) و بازار مشترک (٢٠٠٨)، اتحادیه پولی در میان کشورهای عضو نیز از مفاد موافقت نامه ١٩٨١ و از ابعاد همگرایی اقتصادی در شورای همکاری خلیج فارس تلقی میشده که اصول کلی آن از سال ها پیش مورد توافق قرار گرفته ولی مناسب نبودن بستر اقتصادی در برخی از کشورهای عضو مثل عمان برای پذیرش این تغییر و اعتراض امارات به واگذاری امتیاز مقر بانک مرکزی پول واحد به عربستان سعودی (٢ :٢٠٠٩ may ٢١ ,Times) باعث شده تا ایجاد این اتحادیه به سال های آتی موکول شود.