چکیده:
یک اثر معماری زنجیری بهم پیوسته از مولفههای اجتماعی و فرهنگی و سیاسی دوران خود است. معمار، حامیان و بانیان، ناظران و قانونهای شرعی و عرفی، هر یک به نوعی در مسیر یک اثر تاثیرگذار هستند. تاریخ اجتماعی گرایشی از تاریخ محسوب میشود که میتواند به مطالعه این حوزهها و بررسی نقش گروهها در فرآیند یک اثر معماری بپردازد. در این مقاله جهت امکان سنجش چنین رویکردی در برسی معماری اسلامی ایران، با انتخاب دوره ایلخانیان و بررسی و تحلیل متون این دوره، به بحث در باب شأن اجتماعی معمار و صنف معماران در این دوران، و اینکه ناظران این صنف و بانیان و حامیان چه اختیاراتی داشتند، پرداخته خواهد شد. نتایج این تحقیق، از وجود چهار گروه معماران در مراتب متفاوت اجتماعی، نظارت و اختیارات وسیع محتسب بر صنف معماران و ساختوسازهای شهری، و طیف وسیعی از حامیان و بانیان حکومتی و مردمی با شأن اجتماعی متفاوت خبر میدهد.
خلاصه ماشینی:
بررسی مؤلفههای معماری اسلامی دورة ایلخانیان از دریچة تاریخ اجتماعی دورة ایلخانیان: معمار و صنف معماری، ناظر صنف، و حامیان و بانیان غلامرضا جمالالدین احمد صالحی کاخکی * چکیده یک اثر معماری زنجیری بههمپیوسته از مؤلفههای اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی دوران خود است.
در این مقاله بهمنظور امکان سنجش چنین رویکردی در بررسی معماری اسلامی ایران، با انتخاب دورة ایلخانیان و بررسی و تحلیل متون این دوره، به بحث در باب شأن اجتماعی معمار و صنف معماران در این دوره و اینکه ناظران این صنف و بانیان و حامیان چه اختیاراتی داشتند پرداخته خواهد شد.
مقدمه تاکنون در باب تاریخ معماری اسلامی ایران کتب و آثار زیادی منتشر شده است، اما اکثر این پژوهشها به تأثیر و مداخلة مؤلفههای گوناگون در فرایند یک اثر معماری مانند سیاق اجتماعی و فرهنگی، جایگاه اجتماعی معمار، بانی و حامی، و قانونهای عرفی و شرعی توجه چندانی نداشتهاند.
2. سؤالات تحقیق پرسش و مسئلة اصلی این مقاله این است که با تعریف و مشخصکردن رویکرد تاریخ اجتماعی در بررسی معماری دورة ایلخانیان از چه حوزة این تاریخنگاری میتوان بهره جست؟ همچنین این مسئله مطرح میشود که شأن معمار و صنف معماران در این دوره به چه نحوه بود و از چند گروه از معماران در این دوره میتوان صحبت کرد؟ و ناظران و بازرسان صنف معماران و حامیان و بانیان چه نقش و اختیاراتی داشتند؟ 3.
موضوعات و اهداف مقاله در بررسی معماری دورة ایلخانی (منبع: نگارنده) با این حال، باید به این نکته توجه داشت که میتوان براساس ملاکها و معیارهای متفاوت و براساس پژوهش تاریخی دورة مورد نظر مقولهبندیهای گوناگونی برای مطالعه به روش تاریخ اجتماعی پیشنهاد کرد.