چکیده:
بنا بر مضمون روایتی نقل شده از ابن شهاب زهری، امام علی (ع) با رسول خدا (ع) در بیدار کردن او برای خواندن نماز شب جدل کرده و با استدلالی جبرگونه در توجیه توفیق برای عبادت شبانه، رسول خدا (ع) را آزرد. این متن که در جوامع حدیثی کهن اهل سنت نقل شده است، در برخی کتب روایی متاخر شیعه نیز حضور یافته است. بر اساس مبانی کلامی امامیه، مضمون این روایت علاوه بر ناسازگاری با شخصیت معصوم، نوعی تمایل به انگاره جبر را نیز ترویج می دهد. این مقاله با بهره گیری از روش نقد الحدیث، سند و دلالت این روایت را به بوته سنجش سپرده است.
According to the content of a narration_ witch was narrated by Ibn Shahab Zohri_,Imam Ali
(P.B.U.H) argued with the Prophet (P.B.U.H) about waking him up to the night prayer and he
hurt the Prophet (P.B.U.H) by the reason of necessity to justify the success in night worship.
This context_ witch cited in Sunni’s ancient hadith communities_ also appeared in some
recent hadith books of Shia. According to the Shiite theological foundations_ in addition to
incompatibility with the character of the Imam (P.B.U.H) _ the content of this narration also
propagates a kind of tendency tothe idea of necessity. This article evaluates documentation
and signification of the narration by hadith criticism method
خلاصه ماشینی:
"آیا لطف خداوند بدین معناست که دست از یکی از بهترین عبادات او برداریم؟ یا این‌که این لطف موجب می‌شود برای تشکر از این لطف به عبادتش بپردازیم، چه این‌که در روایتی از پیامبر اکرم؟ص؟ نقل شده که در پاسخ عایشه که به ایشان گفت: چرا این همه به خود سختی داده و عبادت زیادی می‌کنید، فرمودند: «ألا أکون عبدا شکورا»<FootNote No="177" Text=" الکافی، ج2، ص95.
نتیجه‌گیری با توجه به بررسی‌های سندی و متنی که دربارۀ روایت صورت گرفت، روشن شد که: اولا، سند روایت به دلیل وجود ابن‌شهاب زهری در آن ضعیف است، زیرا این فرد از عمال دستگاه بنی‌امیه بوده که گاهی برای توجیه کارهای آن‌ها، دست به جعل روایت می‌زده است و این روایت از نمونۀ آن‌هاست؛ ثانیا، متن روایت با توجه به خصوصیات رفتاری که از امیرالمؤمنین؟ع؟ وجود دارد صحیح نیست، زیرا اولا، حضرت در مقابل پیامبر اکرم؟ص؟ مطیع بودند و هیچ‌گاه برای رهایی از دستورات ایشان جدل نمی‌کردند، و مورد دیگری غیر از این روایت هم دربارۀ جدل، از ایشان نقل نشده است؛ ثانیا، با توجه به روایات فراوانی که از عبادات ایشان نقل شده، معقول نیست که حضرت برای نخواندن نماز شب بخواهند از جدل و جبر استفاده کنند؛ و ثالثا، راه درست دربارۀ جبر و اختیار که «امر بین الأمرین» است، از خود حضرات معصومان؟عهم؟ به دست ما رسیده است؛ لذا روایت مذکور قابل اطمینان نیست و تنها از این زاویه می‌توان به آن نگریست که برای توجیه جبرگرایی بنی‌امیه و مروانیان جعل شده است."
(
, 
, 
)
