چکیده:
این پژوهش با محوریت مناسک دهه اول محرم، به منظور شناخت هیئتهای سنتی شهرستان
میانه و در پاسخ به این سوال که ابعاد دینداری و ارزشهای اجتماعی و اخلاقی افراد چگونه در
هیئتهای سنتی انعکاس می یابد، تدوین شده است. چارچوب نظری، ترکیبی از نظریه های
مردم شناسی کارکردگرایی مناسک دینی دورکیم، مکتب ساخت گرایی و نظریه نیاز مال ینوفسک ی
بوده است. روش پژوهش نیز اسنادی و کیفی متکی براساس مشارکت، تجربه و مشاهده است.
براساس یافتهها، برگزاری مراسم عزاداری عاشورا و دهه اول محرم، از آئین های دینداری و
مقوله ای اساسا اجتماعی است که تاسیس، تعریف و تبیین چگونگی آن به نوع عمل و شرایط
اجتماعی دینداران برمی گردد. در واقع هیئتها، در مرتبه اول، فضایی قدسی و از جمله قدیمی -
ترین نهادهای مردمی و اجتماعی هستند که حول محور حب اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و
تعظیم شعائر، به خصوص بزرگداشت ایام شهادت سید و سالار شهیدان اباعبداللهالحسین(ع) فعالیت
می کنند و با اسطوره های دینی پیوندهای عمیق و ناگسستنی دارند. به جرئت می توان گفت که
مناسک عزاداری بر تمام جنبه های زندگی افراد اعم از اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، دینی و
مذهبی تاثیر گذاشته است. گروه های مختلف، تحت تاثیر مناسک آیینی یا از طریق آن، مراد دل
خویش میجویند و با حضور در مناسک، به تطهیر خود از احساس گناه یا تعقیب حاجات و
دغدغه نجات و رستگاری می اندیشند.
خلاصه ماشینی:
(رحمانی، ١٣٩٢) آنچه در این پژوهش به آن پرداخته شده، بررسی باورها و اعتقادات دینی مردم شهر میانه در مناسک عزاداری دهه اول مـاه محـرم اسـت کـه ابعـاد دینـداری و ارزشهـای اجتماعی و اخلاقی افراد در آن انعکاس مییابد.
این مسئله نمایـانگر آن اسـت کـه اسـاس روششـناختی در مـردمشناسـی تکیـه بـر یـک اسـتدلال اسـتقرایی، (ve –Inductif ) بویژه به سمت «کل » دارد» (عسگری خانقاه، ١٣٩١: ٧٤) «در واقع علم مردمشناسی، برای تحقیق هدفهای خود، باید در جامعه مورد نظر نفوذ کند، خود را به عنوان عضوی از آن جامعه بـه حسـاب آورد و بـا انتخـاب روشهـای رفتـاری بجـا و مناسب خود را پذیرفتنی سازد؛ ایـن کارهـا بیشـتر بـا مشـارکت و حضـور در مراسـم ، جشن ها، اعیاد، عزاداریها، کشاورزی و غیره تحقـق مـیپـذیرد» (فربـد، ١٣٨٨: ٦٦) در واقع ، روش تحقیق در علوم اجتماعی، همانند سایر علوم است و روشی جدا محسـوب نمیشود؛ بر روش تجربه و مشاهده اتکا دارد و موضـوع و محـور مطالعـه اش «انسـان» است .
هیئت گروهی اجتماعی با سابقه تاریخی شخصی و تجمعی از افراد است که به منظور زنده نگـه داشـتن یاد و خاطره مناسبت های مذهبی (اعیاد، ایام ولادت و شهادت ائمـه ) بـا محوریـت واقعـه کربلا و قیام امام حسین علیه السلام و بر اساس ساختار دوگانه «واعظ » (سخنران، آخونـد) و ذاکر (مداح، روضه خوان) تشکیل میشود و اعضای آن از طریـق روشهـای معمـول و آدابی مشخص (سینه زنی، زنجیرزنی، کف زنـی) بـه سـوگواری یـا شـادمانی مـیپردازنـد.