خلاصه ماشینی:
"آیا واقعا همینطور است؟ ریشه اختلاف شیعه و سنی بنده میخواهم بگویم که نه اینطور نیست؛ یعنی ما اگر شیعه را به همین معنای سطحی تلقی کنیم و اگر شیعه تمام اختلافاتش با اهل سنت در حد یک اختلاف فقهی و یا سیاسی و یا کلامی باشد؛ اختلاف بر سر خلافت از دسترفتهای باشد، فقط یک تعصب خانوادگی است؛ مثل اینکه کسی عمویش ارث پدریاش را برده، بعد پنجاه سال با دخترعمو و پسرعمو و نوه و نتیجه آنها اختلاف داشته باشد که چرا عمو این کار را کرده است، خوب اینها چه کنند؟ ولی مسئله شیعه با اهل سنت فقط در بحث حکومت نیست و اساسا هم بحث اختلاف در یک مذهب فقهی نیست، اگرچه همه اینها هم داخلش هست؛ یعنی اینکه میگوییم نیست، ملاک قضیه و لم مطلب اینها نیست، اینها از لوازم و فروعات یک امر مهمتری هستند.
پیامبران به عالم نیامدند که فقط برای ما یک حکایت و داستان و بحث عقلی و اخلاقی و روضهای داشته باشند ـ اینها تذکر هستند، بیان هستند ـ بلکه آنها راه بین زمین و آسمانند دیدگاهی که قایل است انسان حقیقتا وجودش از زمین به آسمان متصل میشود؛ یعنی برخی انسان را همین موجود میبینند که در نهایت، دارای عقل است، ولی برخی میگویند: خدایی که میگویند «هو الذی فی السماء اله و فی الارض اله» (زخرف: 84) انسان میتواند تا خود آن خدا بالا رود و خودش را به او متصل کند، و انسان موجودی است که قابلیت اتصال واقعی دارد، موجودی است دارای مراتب وجودی؛ یک درجه وجودش در این عالم سیر میکند، درجات دیگر وجودش در باطن عالم؛ میرود تا آنجا که باید برود."