چکیده:
مقاله حاضر به بیان دیدگاه صاحب‌نظران شیعه در مورد بداء می‌پردازد. مسئله بداء از
اعتقادات خاص شیعیان است. از نظر شیعه، برخی اعمال در سرنوشت انسان‌ها
تأثیرگذار است و انسان می‌تواند به واسطه انجام دادن برخی اعمال، در سرنوشت خود
اثر بگذارد. برخی، مانند یهودیان، مخالف این اعتقادند. در این مقاله، به اختصار، دیدگاه
صاحب نظران شیعی در این مسئله بررسی و به استدلال آنان برای اثبات بداء اشاره
می‌شود. در پایان مقاله، آثار و کارکردهای اعتقاد به بداء تبیین می‌گردد.
خلاصه ماشینی:
"» (مطهری، 1378، ص 66ـ69) در تفسیر نمونه در این باره آمده است: «آن‌چه شیعه از معنای بداء اعتقاد دارد و روی آن اصرار و پافشاری می‌کند و طبق آن‌چه در روایات اهل بیت علیهم‌السلام آمده: ما عرف الله حق معرفته من لم یعرفه بالبداء؛ آن کس که خدا را با بداء نشناسد او را درست نشناخته است، این است که بسیار می‌شود که ما طبق ظواهر علل و اسباب، احساس می‌کنیم که حادثه‌ای به وقوع خواهد پیوست و یا وقوع چنین حادثه‌ای به یکی از پیامبران خبر داده می‌شود، در حالی که بعد می‌بینیم آن حادثه واقع نشد، در این هنگام می‌گوییم بداء حاصل شد، یعنی آن‌چه را به حسب ظاهر، ما واقع شدنی می‌دیدیم و تحقق آن را قطعی می‌پنداشتیم، خلاف آن ظاهر شد.
وی مفهوم بداء درباره خدا را به معنای ندامت در فعل جایز نمی‌داند و در کاربرد مفهوم صحیح آن در مورد خداوند می‌گوید: «بداء به معنای ابتدا به خلقت یک شی‌ء دیگر است؛ به این صورت که شی‌ء اول را قبل از خلقت دوم نابود سازد یا امر به یک شی‌ء بعد از نهی از آن و یا برعکس است و این قسم همچون نسخ شرایع، تغییر قبله و زمان عده زنی است که شوهرش فوت کرده است.
وی هم‌چنین در کتاب دیگر خود، بعد از بیان معنای بداء و ذکر شواهد روایی درباره اعتقاد به بداء، می‌نویسد: «مراد از بداء در احادیث امامیه، معنای لغوی آن نیست؛ بلکه مراد از آن، تغییر مسیر و سرنوشت انسان به سبب اعمال صالح و تأثیر انسان در تقدیر خود است."
(
, 
, 
)
