چکیده:
خشکسالی از مهم ترین بلاهای طبیعی است که زیان های بسیاری بر نقاط روستایی وارد می کند. کنترل و سازگاری با خشکسالی در مناطق روستایی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این میان، روش های بومی راهکار مناسبی برای مدیریت بحران است. امروزه رویکرد واکنش به خشکسالی به عنوان یک ساختار دستوری- کنترلی، متمرکز و تکنولوژی محور جای خود را به رویکرد جدیدی به نام مدیریت اجتماع محور داده که به فرهنگ ها، ظرفیت ها و دانش های جوامع محلی توجه دارد. هدف پژوهش حاضر شناسایی و الویتبندی راهبردهای بومی سازگاری با خشکسالی در استان کرمانشاه میباشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و به شیوه پیمایشی است. شیوه گردآوری اطلاعات شامل روش های کتابخانه ای و میدانی است. تعداد کل روستاهای مورد مطالعه 4 روستا واقع در شهرستانهای استان به تفکیک شدت خشکسالی، شرایط طبیعی و پراکنش جغرافیایی در سطح استان می باشد. جامعه آماری پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری کوکران و ضریب اطمینان 95/0 و دقت احتمال0.90 حجم نمونه 200 نفر محاسبه شده است. برای آزمون فرضیات از نرم افزارSPSS و آزمون های ضریب همبستگی اسپیرمن، کروسکال والیس استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیات نشان می دهد که رابطه مثبت و معنا داری بین شدت و تکرار خشکسالی ادراک شده کشاورزان، اراضی ملکی، اراضی آبی، ویژگیهای فردی و خانوادگی آنها با راهبردهای مدیریت بحران وجود دارد و بین روستاهای مورد بررسی در اتخاذ راهبردهای یاد شده تفاوت معنادار وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
"برای آزمون مقایسه ای شدت خشکسالی ادراکشـده از نظـر پاسـخ گویـان بین روستاهای مورد نظر در سال زراعی ٩١-١٣٨٧ از آزمون کروسکال والیس استفاده شد، کـه گویای وجود تفاوت معنادار در سطح اطمینان ٩٩ درصد است .
در مورد راهبردهایی همچون فـروش دارایـیهـای نقـدی (طلا، جواهر و جز آن )، فروش اراضی زراعی و بـاغی، کـاهش تعـداد دفعـات آبیـاری، کـف زنـی چاه ها، گرفتن وام از بانک ها یا صـندوق هـا، دریافـت کمـک از سـازمان هـای امدادرسـان ،کاهش هزینه های مواد غذایی خانوار، کـاهش هزینـه هـای مصـرف پوشـاک خـانوار، اسـتفاده نکـردن از کمباین برای تأمین علوفه ، بایرگذاشتن اراضی زراعی، و استفاده نکـردن از کـود شـیمیایی، بـین روستاهای مورد مطالعه تفاوت معنادار تا سطح اطمینان ٩٩ درصد وجود دارد.
نتایج بررسی نشـان مـیدهنـد که کشاورزان مورد مطالعه در زمینۀ مدیریت بحران راهبردهایی همچون فـروش دام و احشـام ، فروش داراییهای نقدی و استفاده نکـردن از کـود شـیمیایی را در اولویـت هـای اول تـا سـوم و راهبردهای دریافت کمک از سازمان های امدادرسان ، کف زنی چاه هـا، و نفرسـتادن فرزنـدان بـه مدرسه را در اولویت های آخر قرار میدهند.
بـا توجـه بـه اینکـه بـین روستاهای مورد بررسی از نظر اتخاذ راهبردهای مدیریت بحـران تفـاوت معنـاداری وجـود دارد، جمع آوری و طبقه بندی این راهبردها ازسوی مسئولان مبارزه با خشکسـالی اسـتان و انتشـار و آموزش این گونه راهبردها برای کشاورزان سایر مناطق می تواند کمک شایانی به آنهـا در جهـت مقابله و سازگاری با خشکسالی باشـد."